Από τον Μολιέρο στον Γκόγια

Τα περισσότερα κείμενα που συγκεντρώνονται σ' αυτόν τον μικρό τόμο έχουν ήδη δημοσιευτεί σε περιοδικά, εφημερίδες και πρακτικά συνεδρίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Όλα αφορούν σε εικαστικά και λογοτεχνικά έργα που δημιουργήθηκαν στη Γαλλία, την Ισπανία και τη Γερμανία ανάμεσα στα 1666 και στα 1862, σε μια περίοδο άσκησης έντονης κριτικής στην απόλυτη μοναρχία και στην κοινωνία των προνομίων που αυτή συνεπάγονταν, αστικών αμφισβητήσεων και επαναστάσεων. Οι μορφές που έλαβε η αμφισβήτηση της «παλιάς κοινωνίας» και η δικαίωση της ηθικής νομιμότητας της καινούργιας, στα διακόσια αυτά χρόνια, σε τομείς τόσο διαφορετικούς όπως είναι η φιλοσοφία και το θέατρο, η λογοτεχνία και η μουσική, οι εικαστικές τέχνες και το δίκαιο, ανήκουν στα σημαντικότερα επιτεύγματα του ευρωπαϊκού πολιτισμού. [...]

Από τον Πρόλογο στο βιβλίο

Τα περισσότερα κείμενα που δημοσιεύονται σ' αυτόν το μεγάλου σχήματος τόμο, που περιλαμβάνει και πολλές εικόνες σχετικά με το εκάστοτε υπό πραγμάτευση θέμα, έχουν ήδη δημοσιευθεί περιοδικά, εφημερίδες και πρακτικά συνεδρίων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ολα αφορούν σε εικαστικά και λογοτεχνικά έργα που δημιουργήθηκαν στη Γαλλία, την Ισπανία και τη Γερμανία ανάμεσα στα 1666 και στα 1862, «σε μία περίοδο άσκησης έντονης κριτικής στην απόλυτη μοναρχία και στην κοινωνία των προνομίων που συνεπάγονταν, αστικών αμφισβητήσεων και επαναστάσεων. Οι μορφές που έλαβε η αμφισβήτηση της "παλιάς κοινωνίας" και η δικαίωση της ηθικής νομιμότητας της καινούριας, στα διακόσια αυτά χρόνια, σε τομείς τόσο διαφορετικούς, όπως είναι η φιλοσοφία και το θέατρο, η λογοτεχνία και η μουσική, οι εικαστικές τέχνες και το δίκαιο, ανήκουν στα σημαντικότερα επιτεύγματα του ευρωπαϊκού πολιτισμού».

Το κόκκινο νήμα που διατρέχει τα περισσότερα μελετήματα που επαναδημοσιεύονται εδώ, είναι το θέμα «της ακτινοβολίας του Διαφωτισμού στις εικαστικές τέχνες και η λογοτεχνία, είτε πριν διαμορφωθεί αυτό το μεγάλο ρεύμα ιδεών και κοινωνικών πρακτικών είτε κατά την περίοδο της κατεξοχήν ανάπτυξής του είτε στα χρόνια που θεωρούμε ότι έχει δύσει, στις απαρχές του 21ου αιώνα, όπου σταδιακά και μεθοδικά καταλύονται οι αξίες που συγκροτούν το φαινόμενο που αποκαλούμε Διαφωτισμό και επιστρέφουμε σε ένα νέο είδος απολυταρχισμού, ελάχιστα άλλα θέματα έχουν, πιστεύω, τη δική του επικαιρότητα». Από τα εννέα κείμενα, τα δύο αφιερώνονται στον Μολιέρο, ένα τον Βολτέρο, ένα στον Γκέτε, ένα στον Ουγκό και τέσσερα στον Γκόγια. Ο Νίκος Χατζηνικολάου σηκώνει την ασπίδα του Διαφωτισμού ενάντια στα στίφη τα εχθρικά του ανορθολογισμού, της ελλείψεως κρίσεως, της απουσίας επιχειρημάτων, είναι σαν να μας λέει ότι θέλει πολύ μυαλό η τέχνη για να κατανοηθεί και άλλη τόση καρδιά για να κερδηθεί η αμεσότητά της.

Καλογραμμένα, ρυθμικά, βρίθουν από πληροφορίες αυτά τα κείμενα, που καλειδοσκοπικά αποκαλύπτουν και τσιμπούν τον αναγνώστη να βαθύνει τη συνείδησή του και μέσα σ' αυτό το βάθεμα ακούγονται μουσικές ωραίες που έρχονται από αιώνες δημιουργίας, τότε οι δημιουργοί κοίταζαν το μηδέν με δέος και έφτιαχναν κόσμους προσωπικούς, δεν ήταν αναλώσιμοι της μιας νυχτός συνυπάρχοντες της καλεστικής ανθρωποβόρας εξουσίας.



ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 07/02/2003