Η Αγγελοσπορίτισσα

εμβόλιμα στοιχεία (ποιήματα, ψαλμοί, άρθρα εφημερίδας, λαογραφικές περιγραφές) σε μετρημένη έκταση και σε καίρια σημεία.
Εν κατακλείδι, η «Αγγελοσπορίτισσα» είναι μια άρτια γραμμένη νουβέλα, με αμεσότητα, με ειλικρίνεια, με υποψία ίσως σε ορισμένες στιγμές κυνισμού και ειρωνείας, με θέση, χωρίς διδακτισμό που προσωπικά μου άφησε μια αίσθηση, ας το πω έτσι, αναζωογονητική.

Η «Αγγελοσπορίτισσα» είναι μια νουβέλα όπου η τεχνική της μεταμοντέρνας γραφής συνδιαλέγεται με τη χρήση πιο παραδοσιακών, λαϊκών στοιχείων και εκφραστικών εργαλείων.

Δύο είναι οι κύριες ιστορίες που παρακολουθούμε. Η μία διαδραματίζεται στο σήμερα και περιστρέφεται γύρω από τη Δέσποινα και την πορεία της με οδηγό και στόχο την προσωπική της πλήρωση. Και η ιστορία της μάγισσας Μανάκως, μιας μορφής από άλλες εποχές που η δράση και η μνήμη της διασώθηκε ως τις μέρες μας, με την αχλή του θρύλου και μέσα από τις αφηγήσεις από γενιά σε γενιά.
Ο λόγος της συγγραφέως προσαρμόζεται εύστοχα στις ανάγκες των διαφορετικών αυτών αφηγήσεων. Μέσα από σύντομες κατά κανόνα φράσεις, εισαγόμαστε άμεσα στον κόσμο της Δέσποινας, στη μεγαλούπολη, στο σήμερα.
Η γραφή σε αυτή την ιστορία, ιδωμένη ακόμα και ξεχωριστά, δεν ακολουθεί την παραδοσιακή ροή αφήγησης. Η επίσκεψη της ηρωίδας στη Ρεντίνα, με τις αναφορές στη ζωή της επαρχίας, λειτουργεί ως γέφυρα για την ομαλή μετάβαση στην αφήγηση του θρύλου της Μανάκως.
Μια δεύτερη, συμπαγής εξιστόρηση όπου εικονογραφούνται με εξαιρετική ζωντάνια και περνούν μπροστά από το βλέμμα μας πρόσωπα, μορφές, πράγματα, μια παλιότερη εποχή.
Το συνεκτικό κλειδί των δύο αντιστικτικών ιστοριών σχετίζεται ουσιαστικά με τα βαθύτερα κίνητρα και τις ανάγκες των προσώπων. Η αποσπασματικότητα της μίας ιστορίας δικαιώνεται μέσα από την ανάπτυξη της άλλης. Τα κεφάλαια είναι σύντομα, σε γρήγορη ροή. Η συγγραφέας δεν φλυαρεί: δίνει την εντύπωση ότι χτίζει ένα παζλ όπου επιλέγονται τα κομμάτια που είναι απαραίτητα για να τοποθετηθούν κατόπιν το καθένα εκεί όπου χρειάζεται. Ανάμεσά τους αξιοποιούνται ενίοτε εμβόλιμα στοιχεία (ποιήματα, ψαλμοί, άρθρα εφημερίδας, λαογραφικές περιγραφές) σε μετρημένη έκταση και σε καίρια σημεία.
Εν κατακλείδι, η «Αγγελοσπορίτισσα» είναι μια άρτια γραμμένη νουβέλα, με αμεσότητα, με ειλικρίνεια, με υποψία ίσως σε ορισμένες στιγμές κυνισμού και ειρωνείας, με θέση, χωρίς διδακτισμό που προσωπικά μου άφησε μια αίσθηση, ας το πω έτσι, αναζωογονητικη

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΒΙΚΥΣ ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, την «ΑΓΓΕΛΟΣΠΟΡΙΤΙΣΣΑ».Η νέα συγγραφική προσπάθεια της φίλης συγγραφέως και δικηγόρου ΒΙΚΥΣ ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ αξίζει ιδιαίτερης στήριξης. Η νουβέλα της με τίτλο "Αγγελοσπορίτισσα", που είχα τη χαρά να διαβάσω πρόσφατα, αποτελεί μια από τις πιο συμπυκνωμένες μορφές ηθογραφίας στο στερέωμα του πρόσφατου ελληνικού πεζού λόγου. Με μια διεισδυτική και συνάμα λιτή και μεστή γραφή, η Βίκυ μάς παρουσιάζει μια γυναικεία μορφή (τη "Μανάκω") που οι λαϊκοί θρύλοι λένε ότι δέσποζε στην περιοχή του θεσσαλικού κάμπου προπολεμικά, φροντίζοντας με κάθε τρόπο ώστε τα άτεκνα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδιά. Η προσφυγή των απλών λαϊκών ανθρώπων στην Αγγελοσπορίτισσα καταδεικνύει αναμφίβολα την επιθυμία του ανθρώπου για διαιώνιση του εαυτού του. Το αν η επιθυμία αυτή είναι αρχέγονη και βαθιά υπαρξιακή ή αν είναι κοινωνικοπολιτισμικά επιβαλλόμενη από τις εκάστοτε περιρρέουσες συνθήκες, αποτελεί κάτι που ο αναγνώστης θα το αποφασίσει ελεύθερα μόνος του, ανεξάρτητα από τη γνώμη της συγγραφέως, που μάλλον κλίνει προς την πρώτη εκδοχή, ή από τη δική μου γνώμη, που σαφώς τείνω προς τη δεύτερη. Οι καταγραφές γεγονότων στο βιβλίο έχουν έναν τεχνητά διάσπαρτο χαρακτήρα, που τις κάνει να θυμίζουν τις ψηφίδες ενός παζλ, το οποίο εν τέλει συντίθεται σταδιακά από τον ίδιο τον αναγνώστη, χάρη στην απλή αλλά αριστοτεχνική αρωγή της Βίκυς. Στα πιο ισχυρά προτερήματα του βιβλίου συγκαταλέγεται η αντανάκλαση της ζωντάνιας της λεγόμενης προφορικής παράδοσης, που αποτελεί το υπόβαθρο του θρύλου της Αγγελοσπορίτισσας. Μάλιστα, η κοινωνική ευαισθησία της συγγραφέως απορρέει από αυτό καθαυτό το γεγονός ότι καταπιάνεται με το στιγματισμό που δυνητικά μπορούσε να επιφέρει στα άτεκνα ζευγάρια η έλλειψη παιδιού, αλλά και με την αδικία που συνιστούσε στις κλειστές κοινωνίες της εποχής εκείνης η προτίμηση του αρσενικού από το θηλυκό. Τέλος, θεωρώ αξιοσημείωτες τις κοινωνιολογικές επεξηγήσεις των διαφόρων εθίμων σχετικά με το γάμο και την τεκνοποίηση που αποπειράται να δώσει η συγγραφέας στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, όπου πχ αναλύεται ο θεσμός της “συγκρίας” (πασίγνωστος άλλωστε από την ιστορία της Μάνης). Στο σημείο αυτό διαφαίνεται, κατά την προσωπική μου άποψη, και δικαιώνεται απόλυτα η πραγματεία του Ένγκελς για την καταγωγή των θεσμών του γάμου και της οικογένειας, καθώς καθίσταται σαφές ότι ειδικά για τις εύπορες κοινωνικές ομάδες η ύπαρξη τέκνων έπαιζε καθοριστικό ρόλο ως προς το κρίσιμο ζήτημα της μεταβίβασης της περιουσίας, αποδεικνύοντας την ορθότητα της μαρξιστικής θέσης ότι ο υλικός παράγοντας είναι αυτός που διαμορφώνει τις συνειδήσεις και το "είναι" των ανθρώπων (και όχι το αντίστροφο), ενώ η παρουσία αγοριών (ως "κρέας για τα κανόνια") διασφάλιζε μια αποτελεσματική συμμετοχή στους πολέμους. Με δεδομένο ότι το συγκεκριμένο συγγραφικό εγχείρημα αποτελεί το δεύτερο της Βίκυς, είναι σίγουρο ότι διανοίγεται πεδίο δόξης λαμπρό για την ενασχόληση της με το λαογραφικό / ηθογραφικό αυτό είδος λογοτεχνίας στο εγγύς και απώτερο μέλλον. Εύχομαι το βιβλίο να είναι καλοτάξιδο και να συνοδευτεί σύντομα και από άλλα - εξίσου ενδιαφέροντα - πονήματα

Νάσος Θεοδωρίδης, Δικηγόρος Αθηνών.

Πολυ ευφανταστη τοποθετηση ενός θρυλου του ορεινού όγκου των Αγράφων που διασώθηκε μέσω της προφορικης παραδοσης,μεσα σε μια συγχρονη ιστορία . Η συγγραφέας φαίνεται να έχει μελετήσει το ενδεχόμενο να είναι πραγματική ιστορία. Παραθέτει πηγες,βιβλιογραφια .Η Μανακω φρόντιζε με το δικό της τρόπο και με το αζημίωτο ώστε τα άτεκνα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδιά . Η ιστορία είναι απόλυτα ενταγμένη στο φυσικό της περιβάλλον, στην κουλτούρα τα ήθη, τα έθιμα και τις εκκλησιαστικές παραδόσεις της εποχής στην ελληνική κοινωνία της Υπαίθρου πριν από τον πόλεμο , η γραφή είναι ζωντανή, μεστη και περιγραφικη, και στο τέλος η ανατροπή εκπλήσσει ευχαριστα...