Ρήματα για το ρόδο

ΚΡΙΤΙΚΗ





Το βιβλίο του Θ. Χατζόπουλου Ρήματα για το ρόδο, που απαρτίζεται από 66 μικρά πεζά, χωρισμένα σε τρεις ισάριθμες ενότητες, είναι βιβλίο συναρπαστικό και ουσιώδες. Ίσως για πρώτη φορά νεότερος έλληνας ποιητής επιχειρεί, με θετικότητα και χωρίς ηττοπάθεια, μια απευθείας προσέγγιση του καθαρού όρου Ποίηση, μέσ' από έναν λόγο ούτε στεγνά δοκιμιακό ούτε ψυχρά θεωρητικό ούτε στενά αφοριστικό, αλλά εντελώς ποιητικό. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει και υπεκφυγή, αν ο Θ. Χατζόπουλος δεν κατόρθωνε να συμπυκνώσει ενόραση, στοχασμό, κριτικό βλέμμα και καλλιέργεια σε αποκρυσταλλώματα αισθητοποιημένης σκέψης γύρω από συγκεκριμένους πυρήνες ερεθισμάτων της πραγματικότητας, με φρεσκάδα, πρωτοτυπία, ακρίβεια και οικονομία.

Τι είναι αλήθεια η Ποίηση; Το Ρόδο αυτό το απόν απ' όλα τα μπουκέτα; Πώς να προσδιορίσεις το απροσδιόριστο; Το μόνο που μπορείς, υπονοεί ο Χατζόπουλος, είναι να μεταφέρεις στον αναγνώστη την πείρα σου από το ποιητικό βίωμα, να του υποβάλλεις την ποιητική λειτουργία. Και να τον εμπνεύσεις.

Διαβάζοντας τα Ρήματα, λες και παρακολουθώ την περιπέτεια μιας περιπλάνησης στα γεγονότα και τα φαινόμενα ενός πρωινού στην πόλη, ενός απογεύματος στη φύση, τις σπάνιες εσωτερικές στιγμές μιας πνευματικής εμπειρίας. Ο ποιητής άλλωστε, σκέφτομαι, στους μοντέρνους καιρούς, έγινε αργόσχολος περιπατητής, ένας flaneur, όπως θα 'λεγε και ο Μπένγιαμιν, κάποιος που ψάχνει στους δρόμους το θαύμα αλλά και τον αγοραστή-αναγνώστη του. Κι αυτήν ακριβώς την ισορροπία, που προϋποτίθεται για να υπάρξει η γνήσια Ποίηση, ισορροπία ανάμεσα στον οίστρο και την πεζότητα, την αιώρηση και τον βηματισμό, τον αποκλεισμό και τη συμμετοχή, τη στέρηση και την πληρότητα, την ήττα και τον θρίαμβο, το πάθος και την απόσταση, μεταδίδουν τα μικρά τούτα πεζά. Αντλώντας αφορμές απ' όλο το φάσμα της αμεσότητας, από το πιο ωμό ως το πιο αισθαντικό, οι ακαριαίες αυτές συλλήψεις αναπτύσσονται με μια έκφραση όπως η σάρκα που «αν βύθιζες μέσα της βελόνα θα ούρλιαζε». Κλείνοντας το βιβλίο, ίσως δεν έχεις καταλάβει ακριβώς τι είναι η Ποίηση, έχεις όμως νιώσει κάτι από τον άνθρωπο που τη βιώνει. Και σκέφτεσαι μήπως είναι η ίδια η Ζωή, στην πιο βαθιά της αξία.

Τα Ρήματα για το ρόδο θα μπορούσαν κάλλιστα να θεωρηθούν ποιήματα. Ποιήματα σε πρόζα. Η καθαυτό ποίηση του Θ. Χατζόπουλου είναι περίτεχνη και υπαινικτική. Μεταμαλαρμεϊκή. Τούτο εδώ το βιβλίο έρχεται απρόβλεπτα, σαν τομή, άνοιγμα προς τον άλλον. Και έρχεται να επιβεβαιώσει ότι, όσο κι αν ο ποιητής εμμένει «σε μια για τους πολλούς μονόχνωτη κάποτε και "αυτιστική" στάση», μόνον αυτός μπορεί να σπάσει τα τείχη και ν' ανοίξει διάβαση «που σαν έρωτας θα ζωντανέψει τη ζωή και θα φανεί στην κορυφή της καταστροφής, εν είδει άνθους, το ποίημα».

Στρατής Πασχάλης, ΤΟ ΒΗΜΑ, 09-08-1998