Οι Σανταίοι

Με πολύ βαθιά συγκίνηση, οφείλω να ομολογήσω, δέχτηκα τα όσα σχετικά με την Πατρίδα των γονέων του και την δική του, μια ζωή ολόκληρη ως τώρα, θεώρησε ιερό του χρέος να συγκεντρώσει και να καταγράψει ο συμπολίτης μας κ. Γιώργος Θ. Χειμωνίδης.
Αυτός υπομονετικά και μεθοδικά, συνέλεγε ήδη από τα χρόνια της νεότητάς του οιοδήποτε χρήσιμο υλικό, γραπτό προπάντων αλλά και προφορικό, συνδεδεμένο πάντοτε άμεσα ή και έμμεσα με τις τύχες και την κοινωνική ζωή των συγχωριανών του. Φιλοδοξούσε «με λογισμό και με όνειρο» να ολοκληρώσει με τον καιρό και να εκδώσει ένα σύγγραμμα για την Ιστορία του χωριού του, της Μικρής Σάντας Ημαθίας, που την ίδρυσαν και την κατοικούν Πόντιοι μετά την επάνοδό τους στην Χώρα μας το 1922-1923.
Οι σελίδες αυτές προοδευτικά και τελείως ευδιάκριτα προσλαμβάνουν έναν αλλιώτικο χαρακτήρα, ηρωικό και τραγικό συγχρόνως, γιατί διασώζουν ζωντανή μια μαρτυρία της μητέρας του Ελπινίκης που είχε την σπανιότατη τύχη να επιβιώσει τελικά, μαζί με πολύ λίγους από τους συγχωριανούς της, παρά τις ασταμάτητες και φρικτές χίλιες-δύο δοκιμασίες όλων μέσα στα άγρια και σκοτεινά βουνά, με εχθρικούς όλους τους φυσικούς όρους, μέχρι του οριστικού θανάτου που έμελλε να είναι η κοινή μοίρα όλου του «ανθρωποκοπαδιού» χωρίς καμιάν εξαίρεση.
Και ήταν τόσο άμεση και πειστική η μαρτυρία αυτή που, επειδή συγκλόνισε βαθύτατα όλη την ύπαρξή της, την κατέθετε συχνά στον ίδιο, όσο ζούσε, ώστε κατόρθωνε με τον άμεσο αυτό τρόπο να φωτίζει όχι μόνο εξωτερικά το γεγονός, αλλά να εισέρχεται και στον πυρήνα του ολοκληρωμένου και από κάθε άποψη κτηνώδους εκείνου εγκλήματος που είχε σαφέστατους όλους τους ιδιάζοντες και οξείς ηθικοκοινωνικούς συμβολισμούς του. Έτσι λοιπόν, καθώς εξιστορούσε το γενοκτονικό αυτό γεγονός, από τη μια συντηρούσε νωπό πάντοτε το εσώψυχο άλγος του Ελληνισμού αυτού κι από την άλλη, όσο δεν θα υπάρξει πλήρης ηθική δικαίωση, θ' αδυνατεί παντελώς και για πάντα να συμβιβαστεί μ' αυτό η απέναντι σε τέτοια θέματα ηθικής δεοντοπραξίας τόσο από φυσικού της όσο και, καθώς μαρτυρούν οι παραδόσεις, τελείως άκαμπτη ιδιοσυγκρασία του κάθε αληθινού Πόντιου. Το θέμα όμως είναι και παραμένει σοβαρότατο, γιατί πρόκειται για αίμα αδικοχαμένο και πολύ, εντελώς αθώων ανθρώπων. Πώς λοιπόν να μην στραφεί ευλαβικά στην μνήμη τους η σκέψη κι η ψυχή μας;
Έχει καταστεί πλέον επιστημονικά σαφέστατο ότι πρόκειται για προμελετημένο έγκλημα που, αφού αποδεδειγμένα διαπράχθηκε, απ' όποιαν άποψη κι αν κριθεί, ως μετωπικά αντίθετο προς οιαδήποτε έννοια νομιμοποίησης και δικαίου [...]