Μηδαμινές αποστάσεις

Βρισκόμαστε στην πρώτη εικοσαετία του 20ού αιώνα. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε, η Αυστροουγγαρία διαλύθηκε και νέα κράτη ιδρύθηκαν, ανάμεσά τους και η Τσεχοσλοβακία. Νέοι άνθρωποι σε νέες χώρες ορίζουν την καινούρια εποχή ξεκινώντας από τα πιο απλά πράγματα...
Η Μαρία, μια γυναίκα γεμάτη όρεξη για ζωή, άνθρωπος με φαντασία και ρομαντισμό, προσδοκά κάθε τι το συναρπαστικό ακόμη κι επικίνδυνο· μας περιγράφει τα πρώτα χρόνια με το σύζυγό της, τον Φράντσιν, που είχε πρόσφατα γίνει διαχειριστής της δημοτικής ζυθοποιίας σε μια μιρκή πόλη της κεντρικής Βοημίας, πάνω στον Έλβα. Η ψυχοσύνθεσή του είναι εκ διαμέτρου αντίθετη από την ψυχοσύνθεση της Μαρίας.[...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



ΒΟΗΜΙΑ, 1920. Ο Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΧΕΙ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ, Η ΑΥΣΤΡΟΟΥΓΓΑΡΙΑ ΔΙΑΛΥΘΗΚΕ. ΔΥΟ ΝΕΟΙ, Η ΜΑΡΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΤΑΡΤΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ Ο ΣΥΓΚΡΑΤΗΜΕΝΟΣ ΦΡΑΝΤΣΙΝ, ΖΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥΣ. ΕΝΑ ΑΦΗΓΗΜΑ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΕΝΟΣ ΖΕΥΓΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΓΥΡΙΣΜΑ ΜΙΑΣ ΕΠΟΧΗΣ. ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΠΟΥ ΙΠΤΑΤΑΙ, ΑΚΟΝΙΣΜΕΝΟ ΧΙΟΥΜΟΡ.



Μέχρι πρόσφατα, η εμφάνιση ήταν πρωτίστως ιδεολογική δήλωση και δευτερευόντως αισθητική επιλογήπράγμα που ίσχυε σε αρκετές περιπτώσεις. Τα κοντά γυναικεία μαλλιά το 1920, οι μίνι φούστες το 1960, τα καμένα σουτιέν. Αυτό μπερδεύει τους σημερινούς σαραντάρηδες όταν παρατηρούν τα ξυρισμένα μαλλιά, τα σκουλαρίκια σε μύτες κι αφαλούς, τις θαμνώδεις φράντζες στους δεκαπεντάχρονους και προσπαθούν να ανιχνεύσουν την ιδεολογία που αυτά κρύβουν.

Το 1920 τα πράγματα ήταν σαφώς πιο ξεκάθαρα. Ένας πόντος λιγότερος στο μήκος της φούστας προκαλούσε σούσουρο και βδελυγμία. Αν μια γυναίκα έκοβε τα μαλλιά της κοντά, δεν μπορεί, ήταν σουφραζέτα. Η ηθική μετριόταν με τον πόντο και συζητιόταν δημοσίως στη γειτονιά. Οι παραβάτες κατακεραυνώνονταν.



Νέα ζωή

Οι Μηδαμινές αποστάσεις εκτυλίσσονται στην πρώτη εικοσαετία του 20ού αιώνα. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει τελειώσει, η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία έχει διαλυθεί. Νέα κράτη ιδρύθηκαν, ανάμεσά τους και η Τσεχοσλοβακία. Νέοι άνθρωποι σε νέες χώρες άρχισαν νέα ζωή.

Σε μια μικρή πόλη της Κεντρικής Βοημίας, πάνω στον Έλβα, η Μαρία, μια όμορφη νεαρή κοπέλα με αντάρτικες συνήθειες και μηδαμινή αίσθηση κινδύνου, αφηγείται τη ζωή της με τον απολύτως καθωσπρέπει και συγκρατημένο σύζυγό της Φράντσιν, διαχειριστή της δημοτικής ζυθοποιίας. Η Μαρία ξεχωρίζει από χιλιόμετρα για την κόμη της, που έχει το χρώμα της μπίρας και σέρνεται στο κατόπι της, με μήκος δύο μέτρα.

Η νεαρή σύζυγος πίνει ορεξάτα μπίρα, μπουκώνεται με ό,τι της κάνει κέφι, παίζει σαν άτακτο παιδί και δεν ακολουθεί τους κανόνες συμπεριφοράς των σεπτών συζύγων. Αυτό φέρνει σε απόγνωση τον Φράντσιν, ιδίως όταν οι αταξίες της Μαρίας γίνονται μπροστά σε τρίτους. Η Μαρία ανεβαίνει στην πανύψηλη καμινάδα της ζυθοποιίας, κόβει με ψαλίδι τη φούστα της στο γόνατο, περιφέρεται με ποδήλατο κι αφήνει τη μνημειώδη κόμη της να ανεμίζει. Έχει επίγνωση της ωραιότητάς της και των βλεμμάτων που προσκαλεί πάνω της. Η Μαρία ακολουθεί τις επιταγές της νέας μόδας. Όταν ψαλιδίζει τη φούστα της και εμφανίζει δημοσίως τα γόνατά της ορισμένοι σκανδαλίζονται και άλλοι αγαλλιούν. Όταν όμως αποφασίζει να κόψει την κόμη της σε στυλ «Τζόζεφιν Μπέικερ», ο τοπικός κομμωτής ζητά την ενυπόγραφη βεβαίωσή της.
Το θέαμα σκανδαλίζει τους πάντες, ακόμη και την ίδια. Τα μαλλιά της Μαρίας δεν ήταν απλώς το σήμα κατατεθέν της πόλης. Ήταν συνειρμικό ενθύμιο της Αυστροουγγαρίας.

Υπενθύμιζαν στους κατοίκους την παλαιά αυτοκρατορική δόξα. Με το κούρεμα, όλοι απέστρεψαν το βλέμ μα τους. Ακόμα και ο Φράντσιν αντέδρασε, για πρώτη φορά τόσο έντονα.



ΣΟΦΙΑ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ

ΤΑ ΝΕΑ 8-3-2008


Με φόρα
Ραδιόφωνα, αυτοκίνητα, συσκευές οζονοθεραπείας, νέα μόδα στα ρούχα και τα μαλλιά. Ο πόλεμος τελείωσε, η ζωή συνεχίζεται με φόρα. Η ηρωίδα, όπως εξομολογείται η ίδια, πάσχει «από το σύνδρομο για ελευθερία». Τρελαίνεται μια φορά τον μήνα. Ο γραφειοκράτης συμπαθής σύζυγός της προσπαθεί να τη χωρέσει σε καλούπια ορθής συμπεριφοράς.
Η Μαρία αφηγείται τη φυγόκεντρη ιστορία της, συρράπτοντας επεισόδια παιδικής και νεανικής ηλικίας. Ανασύρει μνήμες πολέμου, μέσω του θείου Πέπιν και αποδίδει με άλλοτε υποδόριο κι άλλοτε δηκτικό εξωστρεφές χιούμορ την ιστορική περίσταση και τα συμβάντα. Η φαντασία του Χράμπαλ δεν γνωρίζει φρένο. Ίπταται. Οι εικόνες του καρφώνονται στον νου, κυρίως όταν φλερτάρουν με το γκροτέσκο και την μπαρόκ εικονοποιία. Οι φράσεις του είναι λεπτοδουλεμένες, ζυγισμένες, ακριβείς.
Αν σας γοητεύει ο ωμός ρεαλισμός και η ψυχογραφία βάθους, αν περιμένετε ευθύγραμμη σύνδεση ιστορίας και ανθρώπινης περιπέτειας, αν ευφραίνεστε με τη σφιχτοπλεγμένη πλοκή, αυτό δεν είναι το βιβλίο σας. Αν όμως εκτιμάτε το παιγνιώδες χιούμορ και τις παράδοξες εικόνες, αναζητήστε το. Δεν είναι μνημειώδες ή φιλόδοξο, παρά ταύτα αποδίδει το αήττητο σχήμα του ζευγαριού ανασυντάσσοντας τα κλισέ. Παίζοντας. Κλείνοντας συνωμοτικά το μάτι.