0
Your Καλαθι
Εγώ, φαντάρος στο χακί...
Αναμνήσεις από τη στρατιωτική μου θητεία
Έκπτωση
30%
30%
Περιγραφή
ΚΡΙΤΙΚΗ
Οταν έχεις διαβάσει αναρίθμητες σελίδες -μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα,- των οποίων οι πρωταγωνιστές είναι ντυμένοι -οι περισσότεροι τουλάχιστον- στο χακί κι όταν έχεις περιδιαβάσει στα ελληνικά λογοτεχνικά στρατόπεδα τόσες φορές όσες δεν το έχουν κάνει όλοι μαζί, κι ένας ένας χωριστά, οι στρατιώτες ενός συντάγματος, αποκτάς κάτι σαν εθισμό. Ο εθισμός βέβαια αυτός πόρρω απέχει από την επικινδυνότητα του εθισμού στη νικοτίνη λόγου χάριν, ωστόσο δεν μπορεί να σε συγκρατήσει από το να μη διαβάσεις άλλο ένα βιβλίο που οι ήρωές του είναι ντυμένοι στο χακί. Το θεωρείς πια σαν αναφαίρετο δικαίωμα, αλλά και καθήκον σου, έστω κι αν λόγω φύλου -και ιδεολογίας- δεν πρόκειται ποτέ να «απολαύσεις» το περίφημο γερμανικό νούμερο!
Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, από την άλλη, είναι πολλαπλά γνώριμός μου, σ' αυτήν την πολυσέλιδη περιδιάβασή μου στη λογοτεχνία του στρατού. Τον συνάντησα και ως ποιητή και ως πεζογράφο και ομολογώ πως τον χάρηκα και με τις δύο ιδιότητες. Ανάμεσα στ' άλλα, στην πρώτη έκδοση της, σχετικά περιορισμένης, μελέτης μου «Η στρατιωτική ζωή στη νεοελληνική λογοτεχνία» (εκδ. «Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων», «Μεταίχμιο») σημειώνω ότι: «Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος έχει μια εντελώς προσωπική ματιά, έμμεσα ή και άμεσα, κάποτε ερωτική, ποτέ πάντως αρνητική για το στρατό. Πλησιάζει το στρατιώτη στις προσωπικές του στιγμές, ανακαλύπτει τις ευαισθησίες του και εξαίρει την ανδροπρέπεια που του χαρίζει η στολή». Ειδικότερα για τα διηγήματά του Ο Χιλιαστής, Ο Χίλιος, Φώτης σημειώνεται ότι «πρόκειται για τρυφερά διηγήματα που επικεντρώνονται στις σχέσεις φιλίας και αλληλεγγύης, οι οποίες αναπτύσσονται ανάμεσα στους στρατιώτες».
Ο,τι λοιπόν συνάντησα ως λογοτεχνική μετάπλαση, ως κλίμα, και διάθεση και προσπάθησα να το τοποθετήσω μέσα σε μια γενικότερη ερμηνευτική -έστω και σ' ένα πρώτο επίπεδο- της λογοτεχνίας του στρατού, το βρήκα ως δημοσιοποιημένο βίωμα, καθαρό και λαγαρό σαν νεράκι, στο βιβλίο «ΕΓΩ, ΦΑΝΤΑΡΟΣ ΣΤΟ ΧΑΚΙ-Αναμνήσεις από τη στρατιωτική μου θητεία». Αν μάλιστα το βιβλίο αυτό είχε ήδη εκδοθεί όταν άρχισα ν' ασχολούμαι με τα «στρατιωτικά λογοτεχνικά δρώμενα», οι ερμηνείες και οι εξηγήσεις των σχετικών με το θέμα πεζών και ποιημάτων του Θεσσαλονικέα λογοτέχνη θα ήταν δεδομένες. Είχε όμως τη σειρά του. Διότι το βιβλίο αυτό δεν έπεσε τυχαία στον εκδοτικό χώρο. Αποτελεί το τρίτο μέρος της ενότητας Αυτοβιογραφικά, που ξεκίνησε με το αφήγημα Πίσω απ' την Αγια-Σοφιά (1997), συνεχίστηκε με τα αυτοβιογραφικά κείμενα Θεσσαλονίκην, ου μ' εθέσπισεν... (1999) και έφτασε στις στρατιωτικές αναμνήσεις «Εγώ, φαντάρος στο χακί...». Αλλά και τα κείμενα αυτά δεν θα έφταναν στο τυπογραφείο αν δεν είχε προηγηθεί το ...μικρόφωνο. Και συγκεκριμένα, το μικρόφωνο του ιδιαίτερα αξιόλογου πολιτιστικού ραδιοφωνικού σταθμού της ΕΡΤ 3, του «9,58 FM». Εκεί, αρχικά, σε μια σειρά εκπομπών με τον τίτλο Πίσω απ' την Αγια-Σοφιά, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος μίλησε για τα παιδικά και νεανικά του χρόνια και προέκυψε στη συνέχεια το ομότιτλο βιβλίο. Λίγα χρόνια μετά, το 2001-2002, ο Θεσσαλονικεύς λογοτέχνης, στη διάρκεια 38 εκπομπών, διηγήθηκε στο δημοσιογράφο και παραγωγό των εκπομπών Γιώργο Καλιοντζίδη, «αυτοσχεδιάζοντας», όπως αναφέρει ο ίδιος στον πρόλογό του, ιστορίες και περιστατικά από τη στρατιωτική του θητεία. Ωστόσο οι ραδιοφωνικοί αυτοσχεδιασμοί του δεν τον ικανοποίησαν για να φτάσουν ως είχαν στο τυπογραφείο και ξαναδούλεψε το απομαγνητοφωνημένο κείμενο από την αρχή, χρησιμοποιώντας μάλιστα, όπως επίσης αναφέρει στον πρόλογο της έκδοσης, και όλα τα γράμματα που έστελνε κατά τη διάρκεια της θητείας του στη μητέρα του.
Οι αναμνήσεις του Ντίνου Χριστιανόπουλου ξεκινούν από τις 13 Ιανουαρίου 1955 όταν, μαζί με δύο συμφοιτητές του, πτυχιούχους πια της Φιλοσοφικής Θεσσαλονίκης, όπως και ο ίδιος, παίρνουν το τρένο για την Αθήνα. Προηγουμένως όμως σε δύο παραγράφους μάς δίνεται το οικογενειακό στίγμα του ποιητή και πεζογράφου, με τις ανάλογες νύξεις για τη δύσκολη οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του και του ίδιου προσωπικά. Από κεί και πέρα, οι αναμνήσεις παίρνουν τη σειρά τους, καθώς χρονολογικά κυλάει η στρατιωτική θητεία του Ντ. Χριστιανόπουλου. Βασική εκπαίδευση στο ΚΕΝ Κορίνθου, στην Αθήνα στη Σχολή Διερμηνέων, όπου κόβεται, ξανά στο ΚΕΝ Κορίνθου και στη συνέχεια ως γραφέας στο 602 Τ.Π. στο Κιλκίς, απ' όπου παίρνει απολυτήριο το 1956. Ωστόσο τον ξαναβρίσκουμε πέντε χρόνια μετά, το 1961, να υπηρετεί και πάλι, για μετεκπαίδευση, στο 272 Στρατιωτικό Νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης.
Στο διάστημα αυτό και σε όλα τα στρατόπεδα απ' όπου περνάει ο οπλίτης Ντ. Χριστιανόπουλος, η στρατιωτική ζωή ποτέ δεν εμφανίζεται ζοφερή, κατσούφα και απωθητική. Αντιθέτως, σαράντα επτά χρόνια μετά ο Ντ. Χ. καταφέρνει να την ατενίζει με καλοπροαίρετη διάθεση και μια ματιά φρέσκια και νεανική. Η στρατιωτική ζωή ξετυλίγεται μπροστά μας σε όλες τις λεπτομέρειές της, τα περιστατικά που την αναδεικνύουν είναι ποικίλα, ευχάριστα, κωμικά, τραγελαφικά, λυπηρά. Ο Ντ. Χριστιανόπουλος δεν αφήνει τίποτε που να μην το ανασύρει και να το φωτίσει. Δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα σε περιστατικά και στιγμές που τονίζουν τη φιλία, την αλληλεγγύη και την κατανόηση που αναπτύσσεται ανάμεσα στους στρατευμένους. Θυμάται με αγάπη τους νεαρότατους υπαξιωματικούς, φτωχά και αμόρφωτα παιδιά του Εμφυλίου τα περισσότερα, που μονιμοποιήθηκαν από ανάγκη. Με ωραίο κι ευγενικό τρόπο κρίνει τους αξιωματικούς, ακόμη κι αν πρόκειται για κάποιον αντιπαθητικό.
Η σκωπτική διάθεση δεν του λείπει όταν αναφέρει περιστατικά, όπως αυτό της λιγοθυμίας του στο χειρουργείο του Στρατιωτικού Νοσοκομείου της Θεσσαλονίκης. Στη διαδρομή αυτή συναντούμε και τους ήρωες των διηγημάτων του, τον Χίλιο τον καραγκιοζοπαίχτη, τον χιλιαστή που δεν θέλει να κρατήσει όπλο, τον Φώτη, τον εξαιρετικό μάγειρα. Μόνο που τώρα δεν είναι παρά συστρατιώτες του αφηγητή. Ακόμα, συναντούμε και το νεαρό ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο που ξεκλέβει κάποιες ώρες από τη στρατιωτική ζωή για να γράψει ποιήματα εμπνευσμένα από το περιβάλλον. Ο σημερινός Ντ. Χ., κρίνοντας το νεαρό ποιητικό εαυτό του, διαπιστώνει ότι τότε διαφοροποιήθηκε το στιλ της ποίησής του, δίνοντας και δείγματα, όπως το εξαιρετικό ποίημα Αποστρατευμένοι.
Τα κείμενα είναι δουλεμένα με πολλή προσοχή και ο λόγος, σταράτος, απλός, χωρίς ρητορικά στολίδια, αποστασιοποιημένος, κατορθώνει να μας δώσει μερικές από τις πιο ωραίες σελίδες της λογοτεχνίας του στρατού. Προσεγμένη είναι και η (πολυτονική) έκδοση του κομψού βιβλίου, από το μικρό εκδοτικό οίκο της Παιανίας, «Μπιλιέτο». Ωραία και η ιδέα να διανθιστεί το κείμενο με φωτογραφίες από τη στρατιωτική ζωή του συγγραφέα.
ΕΛΕΝΑ ΧΟΥΖΟΥΡΗ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 27/02/2004
Οταν έχεις διαβάσει αναρίθμητες σελίδες -μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα,- των οποίων οι πρωταγωνιστές είναι ντυμένοι -οι περισσότεροι τουλάχιστον- στο χακί κι όταν έχεις περιδιαβάσει στα ελληνικά λογοτεχνικά στρατόπεδα τόσες φορές όσες δεν το έχουν κάνει όλοι μαζί, κι ένας ένας χωριστά, οι στρατιώτες ενός συντάγματος, αποκτάς κάτι σαν εθισμό. Ο εθισμός βέβαια αυτός πόρρω απέχει από την επικινδυνότητα του εθισμού στη νικοτίνη λόγου χάριν, ωστόσο δεν μπορεί να σε συγκρατήσει από το να μη διαβάσεις άλλο ένα βιβλίο που οι ήρωές του είναι ντυμένοι στο χακί. Το θεωρείς πια σαν αναφαίρετο δικαίωμα, αλλά και καθήκον σου, έστω κι αν λόγω φύλου -και ιδεολογίας- δεν πρόκειται ποτέ να «απολαύσεις» το περίφημο γερμανικό νούμερο!
Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, από την άλλη, είναι πολλαπλά γνώριμός μου, σ' αυτήν την πολυσέλιδη περιδιάβασή μου στη λογοτεχνία του στρατού. Τον συνάντησα και ως ποιητή και ως πεζογράφο και ομολογώ πως τον χάρηκα και με τις δύο ιδιότητες. Ανάμεσα στ' άλλα, στην πρώτη έκδοση της, σχετικά περιορισμένης, μελέτης μου «Η στρατιωτική ζωή στη νεοελληνική λογοτεχνία» (εκδ. «Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων», «Μεταίχμιο») σημειώνω ότι: «Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος έχει μια εντελώς προσωπική ματιά, έμμεσα ή και άμεσα, κάποτε ερωτική, ποτέ πάντως αρνητική για το στρατό. Πλησιάζει το στρατιώτη στις προσωπικές του στιγμές, ανακαλύπτει τις ευαισθησίες του και εξαίρει την ανδροπρέπεια που του χαρίζει η στολή». Ειδικότερα για τα διηγήματά του Ο Χιλιαστής, Ο Χίλιος, Φώτης σημειώνεται ότι «πρόκειται για τρυφερά διηγήματα που επικεντρώνονται στις σχέσεις φιλίας και αλληλεγγύης, οι οποίες αναπτύσσονται ανάμεσα στους στρατιώτες».
Ο,τι λοιπόν συνάντησα ως λογοτεχνική μετάπλαση, ως κλίμα, και διάθεση και προσπάθησα να το τοποθετήσω μέσα σε μια γενικότερη ερμηνευτική -έστω και σ' ένα πρώτο επίπεδο- της λογοτεχνίας του στρατού, το βρήκα ως δημοσιοποιημένο βίωμα, καθαρό και λαγαρό σαν νεράκι, στο βιβλίο «ΕΓΩ, ΦΑΝΤΑΡΟΣ ΣΤΟ ΧΑΚΙ-Αναμνήσεις από τη στρατιωτική μου θητεία». Αν μάλιστα το βιβλίο αυτό είχε ήδη εκδοθεί όταν άρχισα ν' ασχολούμαι με τα «στρατιωτικά λογοτεχνικά δρώμενα», οι ερμηνείες και οι εξηγήσεις των σχετικών με το θέμα πεζών και ποιημάτων του Θεσσαλονικέα λογοτέχνη θα ήταν δεδομένες. Είχε όμως τη σειρά του. Διότι το βιβλίο αυτό δεν έπεσε τυχαία στον εκδοτικό χώρο. Αποτελεί το τρίτο μέρος της ενότητας Αυτοβιογραφικά, που ξεκίνησε με το αφήγημα Πίσω απ' την Αγια-Σοφιά (1997), συνεχίστηκε με τα αυτοβιογραφικά κείμενα Θεσσαλονίκην, ου μ' εθέσπισεν... (1999) και έφτασε στις στρατιωτικές αναμνήσεις «Εγώ, φαντάρος στο χακί...». Αλλά και τα κείμενα αυτά δεν θα έφταναν στο τυπογραφείο αν δεν είχε προηγηθεί το ...μικρόφωνο. Και συγκεκριμένα, το μικρόφωνο του ιδιαίτερα αξιόλογου πολιτιστικού ραδιοφωνικού σταθμού της ΕΡΤ 3, του «9,58 FM». Εκεί, αρχικά, σε μια σειρά εκπομπών με τον τίτλο Πίσω απ' την Αγια-Σοφιά, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος μίλησε για τα παιδικά και νεανικά του χρόνια και προέκυψε στη συνέχεια το ομότιτλο βιβλίο. Λίγα χρόνια μετά, το 2001-2002, ο Θεσσαλονικεύς λογοτέχνης, στη διάρκεια 38 εκπομπών, διηγήθηκε στο δημοσιογράφο και παραγωγό των εκπομπών Γιώργο Καλιοντζίδη, «αυτοσχεδιάζοντας», όπως αναφέρει ο ίδιος στον πρόλογό του, ιστορίες και περιστατικά από τη στρατιωτική του θητεία. Ωστόσο οι ραδιοφωνικοί αυτοσχεδιασμοί του δεν τον ικανοποίησαν για να φτάσουν ως είχαν στο τυπογραφείο και ξαναδούλεψε το απομαγνητοφωνημένο κείμενο από την αρχή, χρησιμοποιώντας μάλιστα, όπως επίσης αναφέρει στον πρόλογο της έκδοσης, και όλα τα γράμματα που έστελνε κατά τη διάρκεια της θητείας του στη μητέρα του.
Οι αναμνήσεις του Ντίνου Χριστιανόπουλου ξεκινούν από τις 13 Ιανουαρίου 1955 όταν, μαζί με δύο συμφοιτητές του, πτυχιούχους πια της Φιλοσοφικής Θεσσαλονίκης, όπως και ο ίδιος, παίρνουν το τρένο για την Αθήνα. Προηγουμένως όμως σε δύο παραγράφους μάς δίνεται το οικογενειακό στίγμα του ποιητή και πεζογράφου, με τις ανάλογες νύξεις για τη δύσκολη οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του και του ίδιου προσωπικά. Από κεί και πέρα, οι αναμνήσεις παίρνουν τη σειρά τους, καθώς χρονολογικά κυλάει η στρατιωτική θητεία του Ντ. Χριστιανόπουλου. Βασική εκπαίδευση στο ΚΕΝ Κορίνθου, στην Αθήνα στη Σχολή Διερμηνέων, όπου κόβεται, ξανά στο ΚΕΝ Κορίνθου και στη συνέχεια ως γραφέας στο 602 Τ.Π. στο Κιλκίς, απ' όπου παίρνει απολυτήριο το 1956. Ωστόσο τον ξαναβρίσκουμε πέντε χρόνια μετά, το 1961, να υπηρετεί και πάλι, για μετεκπαίδευση, στο 272 Στρατιωτικό Νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης.
Στο διάστημα αυτό και σε όλα τα στρατόπεδα απ' όπου περνάει ο οπλίτης Ντ. Χριστιανόπουλος, η στρατιωτική ζωή ποτέ δεν εμφανίζεται ζοφερή, κατσούφα και απωθητική. Αντιθέτως, σαράντα επτά χρόνια μετά ο Ντ. Χ. καταφέρνει να την ατενίζει με καλοπροαίρετη διάθεση και μια ματιά φρέσκια και νεανική. Η στρατιωτική ζωή ξετυλίγεται μπροστά μας σε όλες τις λεπτομέρειές της, τα περιστατικά που την αναδεικνύουν είναι ποικίλα, ευχάριστα, κωμικά, τραγελαφικά, λυπηρά. Ο Ντ. Χριστιανόπουλος δεν αφήνει τίποτε που να μην το ανασύρει και να το φωτίσει. Δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα σε περιστατικά και στιγμές που τονίζουν τη φιλία, την αλληλεγγύη και την κατανόηση που αναπτύσσεται ανάμεσα στους στρατευμένους. Θυμάται με αγάπη τους νεαρότατους υπαξιωματικούς, φτωχά και αμόρφωτα παιδιά του Εμφυλίου τα περισσότερα, που μονιμοποιήθηκαν από ανάγκη. Με ωραίο κι ευγενικό τρόπο κρίνει τους αξιωματικούς, ακόμη κι αν πρόκειται για κάποιον αντιπαθητικό.
Η σκωπτική διάθεση δεν του λείπει όταν αναφέρει περιστατικά, όπως αυτό της λιγοθυμίας του στο χειρουργείο του Στρατιωτικού Νοσοκομείου της Θεσσαλονίκης. Στη διαδρομή αυτή συναντούμε και τους ήρωες των διηγημάτων του, τον Χίλιο τον καραγκιοζοπαίχτη, τον χιλιαστή που δεν θέλει να κρατήσει όπλο, τον Φώτη, τον εξαιρετικό μάγειρα. Μόνο που τώρα δεν είναι παρά συστρατιώτες του αφηγητή. Ακόμα, συναντούμε και το νεαρό ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο που ξεκλέβει κάποιες ώρες από τη στρατιωτική ζωή για να γράψει ποιήματα εμπνευσμένα από το περιβάλλον. Ο σημερινός Ντ. Χ., κρίνοντας το νεαρό ποιητικό εαυτό του, διαπιστώνει ότι τότε διαφοροποιήθηκε το στιλ της ποίησής του, δίνοντας και δείγματα, όπως το εξαιρετικό ποίημα Αποστρατευμένοι.
Τα κείμενα είναι δουλεμένα με πολλή προσοχή και ο λόγος, σταράτος, απλός, χωρίς ρητορικά στολίδια, αποστασιοποιημένος, κατορθώνει να μας δώσει μερικές από τις πιο ωραίες σελίδες της λογοτεχνίας του στρατού. Προσεγμένη είναι και η (πολυτονική) έκδοση του κομψού βιβλίου, από το μικρό εκδοτικό οίκο της Παιανίας, «Μπιλιέτο». Ωραία και η ιδέα να διανθιστεί το κείμενο με φωτογραφίες από τη στρατιωτική ζωή του συγγραφέα.
ΕΛΕΝΑ ΧΟΥΖΟΥΡΗ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 27/02/2004
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
