Η κερένια κούκλα

O Kωνσταντίνος Xρηστομάνος (1867-1911), γεννημένος στην Aθήνα, γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή της Bιέννης και το 1891 αναγορεύτηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Ίνσμπρουκ. Έγινε ο δάσκαλος-συνοδός της Aυτοκράτειρας της Aυστρίας Eλισάβετ για να την διδάξει την ελληνική γλώσσα. Προσχώρησε στον καθολικισμό, πήρε την αυστριακή υπηκοότητα και αργότερα τον τίτλο του βαρώνου Iππότου του Tάγματος του Φραγκίσκου Iωσήφ. Tο βιβλίο της αυτοκρατείρας Eλισάβετ θεωρείται ακόμα και σήμερα ένα από τα πιο συναρπαστικά κείμενα της πεζογραφίας μας χάρη στην υποβλητικότητα της ποιητικής του ατμόσφαιρας. O άκρατος θαυμασμός του συγγραφέα ανάγει τη μορφή της Eλισάβετ, της κινηματογραφικής "Σίσσυ", σε μία ύπαρξη άυλη και ασύγκριτη για τα κοινά μέτρα. Ήταν η πρώτη φορά που έργο της λογοτεχίας μας γνώρισε την διεθνή αποδοχή και εντυπωσίασε.Mετά τη δολοφονία της Eλισάβετ (1898) και την απαγόρευση της κυκλοφορίας του βιβλίου του, έφυγε από την Aυστρία κια ύστερα από διάφορες περιπλανήσεις εγκαταστάθηκε στην Aθήνα. Tο 1901 ίδρυσε τη "Nέα Σκηνή. Έγραψε λίγα ποιήματα, θεατρικά έργα, ενώ το μυθιστόρημα H κερένια κούκλα" τυπώθηκε μετά το θάνατό του.





ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ



Τι κακό γινόταν κάτω στο δρόμο! Τι οχλοβοή! Τι συρφετός! Τα τραμ είχανε σταματήσει. Μέσα σε σύννεφα από σκόνη περνούσαν τα λαντώ αργά, το 'να πίσω από τ' άλλο, γεμάτα ντόμινα μαύρα και τριανταφυλλιά και γαλάζια και κόκκινα και κίτρινα και πράσινα με νταντέλλες μαύρες, μ' άσπρα γάντια και με κάτι μακριές χρωματιστές κορδέλλες κρεμαστές πίσωθε. Φωνές μασκαράδικες. Στραγάλια. Μπουκετάκια. Ρουκέττες από σερπαντέν και βροχή το κομφετί. «Εδώ ο χαρτοπόλεμος! Χαρτί και πόλεμος!» Τρόμπες «ουγου-ού-ού!»

Τα πεζοδρόμια παστά απ' τον κοσμάκη, που έσερνε πατείς με πατώ σε τα πόδια του μες τον άμμο μια πιθαμή· κι απάνω στα μαύρα ανθρώπινα κύματα: τα τουρλωτά καπέλλα των γυναικώνε. Σα μαούνες φορτωμένες! - όλα αυτά βουτηγμένα στ' αλεύρι, τυλιγμένα σ' ένα σταχτοκίτρινο πέπλο βαρύ και πνιγερό.

Να κι ο Θεοδοσίου! Ου, σαχλαμάρα! - Μπράβο! Μπράβο! Του φωνάζουν άλλοι - και δος του τα παλαμάκια από πέρα, όλο το δρόμο που 'ρχόταν: απάνω σ' ένα γάιδαρο τ' ανάποδα, με του γαϊδάρου την ουρά ανασηκωτή στα χέρια αντίς για γκέμια, κ' έκοβε μ' ένα ψαλίδι τρίχες απ' την ουρά και τις μοίραζε στον κόσμο! Απ' την ουρά κρεμότανε μια επιγραφή: ΕΘΝΙΚΩΝ ΤΑΜΥΟΝ. Πλάι στο γαϊδουροκαβαλλάρη έτρεχ' ένας μουτζουρωμένος παλιάτσος και του 'δινε χαρτάκια από ένα πανέρι που 'γραφε απ' έξω: ΜΠΗΛΙΕΤΑΚΕΙΑ. Ο γάιδαρος είχε στο κεφάλι μια σημαία γαλανόλευκη με κόκκινα γράμματα: ΔΟΛΙΑ ΠΑΤΡΥΣ. Και στου ίδιου του Θεοδοσίου το φέσι ήταν κολλημένο ένα χαρτί που έλεγε: ΣΙΝΑΛΑΓΟΙ. Και σφυρίγματα, τρόμπες, χάχανα, τροκάνια, χαρτοπόλεμος, στραγαλιές κατάμουτρα και μαγκαρία και μαρίδα από πίσω ατέλειωτη.

Και να πάλι αμάξια με τα αιώνια ντόμινα, που άξαφνα σηκώνοντ' ορθά και ρίχνουνε με λύσσα κατά κάποιο παράθυρο στραγάλια, μπουκέτα, ό,τι τους τύχη στο χέρι. Στ' αναμεταξύ Μακεδόνες πεζοί, μισόγυμνοι μες τα χρυσόχαρτα, και γαμπροί και νύφες που φορούν το σεντόνι του νυφικού τους κρεβατιού για πέπλο και μπουλούκια-μπουλούκια παλιάτσοι με κουδουνάκια, και ιππότες από όπερες με ισπανικά και περμαντόνες με πορτοκαλιά κοντοφούστανα και μάγουλα βαμμένα σαν αυγά του Πάσχα και με κατσαρά από ροκανίδια, και κάτι διαβόλοι κοκκινοφορεμένοι με τις ουρές τους αλαμπρατσέτα. (...)