Το βιβλίο της Αυτοκράτειρας Ελισάβετ

Ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος (1867-1911), φύση ευαίσθητη, μελαγχολική, ρομαντική, αποζητούσε τη ρέμβη και τη μοναξιά και τρεφόταν από τους καρπούς των κήπων του αισθητισμού. Η ωραιοπάθεια και ωραιολατρεία του, η εκλογή της σπάνιας λέξης και το κυνήγι του περίτεχνου ή του ασυνήθιστου στην έκφραση φανερώνουν πολύ καλά τι οφείλει το πνεύμα του και το ύφος του στους συγγραφείς του καλλιτεχνικού αυτού κινήματος, που βρισκόταν στην ακμή του ακριβώς στα χρόνια που αυτός διαμορφωνόταν πνευματικά: στα 1891-1895 π.χ. ο Wilde και ο D' Annunzio είχαν φτάσει στο απόγειο της λογοτεχνικής τους δόξας. Έτσι, η ωραιολογία και η απαισιοδοξία αποτέλεσαν τα κύρια γνωρίσματα που σφράγισαν "Το βιβλίο της Αυτοκράτειρας Ελισάβετ" και την "Κερένια Κούκλα" -τα δύο βασικά δηλαδή βιβλία του. Γεννήθηκε αρτιμελής, αλλά ένα τραγικό ατύχημα στην παιδική του ηλικία στάθηκε η οδυνηρή αιτία του ραχητισμού του· στη δυσμορφία αυτή του σώματός του οφείλεται ο εγωκεντρικός και εσωστρεφής χαρακτήρας του. Ο πατέρας του, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διάσημος χημικός, τον έστειλε μαζί με τον αδελφό του Αντώνη στη Βιέννη γι' ανώτερες σπουδές. Εκεί σπούδασε φιλοσοφία, έμαθε ξένες γλώσσες, απέκτησε ευρύτατη μόρφωση. Εκεί έζησε την πιο σημαντική και την πιο συγκλονιστική εμπειρία της ζωής του: η αυτοκράτειρα της Αυστροουγγαρίας Ελισάβετ τον κάλεσε και τον διόρισε προσωπικό της συνοδό, για να έχει την ευκαιρία να μιλά ελληνικά. Όπως γράφει ο ίδιος: "Εκείνη μ' έμαθε να ξανοίγω μέσα μου την εικόνα του εγώ μου και να αφηγκράζωμαι τη μουσική των σκέψεών μου... Με τα δικά της μάτια ανακάλυψα την ωριοσύνη που κοίτεται κρυμμένη μέσα στη ζωή... Σ' Εκείνη χρωστώ ό,τι είμαι... Είναι αρκετή ευτυχία που έζησα για να αποκτήσω αυτό που για μένα ήτον Εκείνη... Φυσικά, ο ερχομός μου, η παρουσία μου, η αναχώρησίς μου δεν είναι για Εκείνην παρά ένα επεισόδιο... Αλλά για μένα αυτό το επεισόδιο έγινε η ίδια μου η ζωή"[...]