Δημήτριος Γούναρης

Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία παρουσιάζει τον πέμπτο τόμο της σειράς Βιογραφίες Πολιτικών, που αναφέρεται στην πολιτική δράση του Δημητρίου Γούναρη.
Όταν ασχολείται κανείς με τις προσωπικότητες που σημάδεψαν την ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα δεν μπορεί να μην σταθεί στον Δημήτριο Γούναρη. Το όνομά του συνδέθηκε στην ιστορική μνήμη με στιγμές και γεγονότα τραγικά: με έναν από τους βαθύτερους διχασμούς του έθνους, τον Εθνικό Διχασμό, με την ήττα στη Μικρά Ασία και την κατάρρευση του μεγαλοϊδεατικού ονείρου, με μια από τις σημαντικότερες πολιτικές δίκες της νεότερης ελληνικής ιστορίας και την πρώτη εκτέλεση πολιτικών ηγετών. Πέρα ωστόσο από τα προφανή, η ανασύνθεση και ερμηνεία της πολιτικής διαδρομής και δράσης του Αχαιού πολιτικού μπορούν να φωτίσουν όψεις της πολιτικής και κομματικής ιστορίας του τόπου, όπως και να εμπλουτίσουν τη γνώση μας για τις ιδεολογικές ανησυχίες του Ελληνισμού στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Ο Δ. Γούναρης γεννήθηκε στην Πάτρα το 1867 και σπούδασε Νομική στην Αθήνα και έπειτα στη Δυτική Ευρώπη. Υπήρξε γόνος εμπορικής οικογένειας. Αν και έξω από τα πολιτικά τζάκια της Πάτρας, η μόρφωση, τα χαρίσματα, οι απόψεις και η κοινωνική του δικτύωση τον έφεραν το 1902 για πρώτη φορά στα βουλευτικά έδρανα. Ακολούθησε μια πορεία αξιόλογη με σημαντική στιγμή τη συμμετοχή του στην "ομάδα των Ιαπώνων", ομάδα πολιτικών που ευαγγελιζόταν την ανανέωση μετά την κατάρρευση του δικομματισμού στα τέλη της δεκαετίας του 1890 και τον "ατυχή" πόλεμο του 1897. Η ομάδα δεν μακροημέρευσε, ο Δ. Γούναρης ενσωματώθηκε στο κόμμα του Γ. Θεοτόκη και το 1908 ανέλαβε το Υπουργείο Οικονομικών με την πρόθεση να εφαρμόσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων.
Το κίνημα στο Γουδί το 1909 τον βρήκε απροετοίμαστο για την επόμενη κίνησή του και η κυριαρχική παρουσία του Ελ. Βενιζέλου του αποστέρησε τη δυνατότητα να ηγηθεί αυτός του χώρου των μεταρρυθμιστών. Συντάχθηκε με τον παλαιοκομματικό κόσμο, αναιρώντας την έως τότε πορεία του. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος σφράγισε αυτήν την επιλογή του. Ανέλαβε τον πρωθυπουργικό θώκο το 1915 και έκτοτε υπήρξε ένας εκ των πρωτοκορυφαίων αρχηγών του αντιβενιζελικού χώρου. Οπαδός της ουδετερότητας, γερμανόφιλος και υποστηρικτής της πολιτικής του Παλατιού, αποτέλεσε ένα από τα σύμβολα του Εθνικού Διχασμού.
Η δράση και οι απόψεις του, του "κόστισαν" τρία χρόνια εξορίας στην Κορσική και την Ιταλία για να γυρίσει πίσω τον Οκτώβριο του 1920, ως ο ηγέτης του ισχυρότερου αντιβενιζελικού κόμματος, του Λαϊκού, στην εκλογική νίκη του οποίου συνέβαλε αποφασιστικά. Ανέλαβε την πρωθυπουργία για το μεγαλύτερο διάστημα έως το 1922, όμως απέτυχε να αντιμετωπίσει το Μικρασιατικό ζήτημα. Χρεώθηκε την ήττα στο μικρασιατικό μέτωπο, δικάστηκε για εσχάτη προδοσία και εκτελέστηκε τον Νοέμβριο του 1922.
Η πολιτική δράση του Δημητρίου Γούναρη εμπίπτει και ταυτόχρονα αποκαλύπτει τις μεγάλες εντάσεις που μετήλθε η ελληνική κοινωνία στην πορεία της προς τον εκσυγχρονισμό και την εθνική ολοκλήρωση στις αρχές του 20ού αιώνα. Αυτές τις πτυχές επιχειρεί με νηφαλιότητα να φωτίσει η ανά χείρας βιογραφία.