Ανάλωση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και παράλληλες εισαγωγές

Η μελέτη αυτή εστιάζει την προσοχή του στη σχέση της ανάλωσης των δικαιωμάτων της διανοητικής ιδιοκτησίας με τις παράλληλες εισαγωγές.

Πολλοί είναι οι λόγοι που κάνουν επιστημονικά συναρπαστικό το ζήτημα της ανάλωσης των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και των παράλληλων εισαγωγών: Πρόκειται για ζήτημα που διατρέχει όλους τους κλάδους της διανοητικής ιδιοκτησίας, δηλαδή τα εμπορικά σήματα, τις τεχνικές δημιουργίες, τα πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα, αλλά ακόμα και τον ελεύθερο και τον αθέμιτο ανταγωνισμό. Από την άποψη αυτή προσφέρεται για συγκριτική παρατήρηση του πώς αντιμετωπίζεται η ανάλωση στους επιμέρους κλάδους, για την εξαγωγή γενικών αρχών και για την αναζήτηση της γενικότερης διαπλοκής των επιμέρους αυτών κλάδων μεταξύ τους (βλ. π.χ. το ζήτημα του πώς το δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού μπορεί να επηρεάσει την εφαρμογή του δικαίου του αθέμιτου ανταγωνισμού).

Το ζήτημα της ανάλωσης βρίσκεται στην τομή των αποκλειστικών δικαιωμάτων στα άϋλα αγαθά (νομικών μονοπωλίων) και του ελεύθερου ανταγωνισμού. Αυτή η σύγκρουση των άϋλων αγαθών με τον ελεύθερο ανταγωνισμό είναι από μόνη της ζήτημα επιστημονικά «εκρηκτικό» και αμφιλεγόμενο.

Πρόκειται για ζήτημα που παρουσιάζει ενδιαφέρον και για κλάδους πέραν της διανοητικής ιδιοκτησίας. Βρίσκεται στον πυρήνα της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών.

Επίσης, επηρεάζει το δικαίωμα της κυριότητας όσων αποκτούν προϊόντα που ενσωματώνουν δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας και την εξουσία τους για περαιτέρω διάθεση των προϊόντων αυτών.

Ακόμα, έχει απασχολήσει εκτενώς την ημεδαπή και αλλοδαπή νομολογία, ιδίως μάλιστα αυτή του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πρώην ΔΕΚ).

Αυτό καταδεικνύει ότι πρόκειται για ζήτημα με αξιόλογο πρακτικό και συναλλακτικό ενδιαφέρον και αντικείμενο σύγκρουσης συναλλακτικών συμφερόντων που αναζητούν από τον ερμηνευτή του δικαίου την ισόρροπη στάθμισή τους.

Το ζήτημα της ανάλωσης είναι άρρηκτα συνδεμένο με το ζήτημα των παράλληλων εισαγωγών. Ουσιαστικά πρόκειται για τις δύο όψεις του ιδίου νομίσματος. Γι’ αυτό, το εισαγωγικό κεφάλαιο της παρούσας μελέτης παρουσιάζει το φαινόμενο των παράλληλων εισαγωγών, επισημαίνει τις συναλλακτικές του αιτίες και περιγράφει τις οικονομικές και δικαιοπολιτικές απόψεις που έχουν διατυπωθεί υπέρ και κατά της πλήρους απελευθέρωσής τους.

Στη συνέχεια, η μελέτη διαρθρώνεται σε δύο μέρη, ένα «Γενικό» και ένα «Ειδικό».

Το «Γενικό» μέρος εξετάζει την εξελικτική πορεία της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη θεωρία για τη διάκριση της ύπαρξης και της άσκησης του δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, προς τη θεωρία για το ειδικό αντικείμενο του δικαιώματος και τέλος στη θεωρία για την ανάλωση. Η πορεία αυτή καταδεικνύει το ρόλο που διαδραμάτισε η θεωρία της ανάλωσης στο πλαίσιο του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξισορρόπηση της σύγκρουσης ανάμεσα στα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας αφενός και την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και τον ανταγωνισμό αφετέρου. Στην ίδια ενότητα επισημαίνονται και οι βασικές νομικές αρχές που διέπουν την ανάλωση, οι προϋποθέσεις που πρέπει να συντρέχουν για να επέλθει, τα γεωγραφικά της όρια και η σημασία της συγκατάθεσης του φορέα του δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας στη θέση προϊόντων σε κυκλοφορία.

Το «Ειδικό» μέρος εξετάζει την ανάλωση στα κυριότερα επιμέρους δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, δηλαδή το εμπορικό σήμα, την ευρεσιτεχνία και τα πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα. Αναφέρεται επίσης στα ζητήματα των παράλληλων εισαγωγών από την άποψη του αθέμιτου και του ελεύθερου ανταγωνισμού.