Οργανωσιακή συμπεριφορά

Η Οργανωσιακή Συμπεριφορά (Organizational Behavior) είναι ένας χώρος μελέτης (επιστημονικός κλάδος), που αναπτύχθηκε στις αρχές του 1960. Ασχολείται με τη μελέτη της συμπεριφοράς των εργαζομένων στους οργανισμούς-επιχειρήσεις. Περιλαμβάνει την περιγραφή-εξήγηση-ερμηνεία-πρόβλεψη και έλεγχο της ανθρώπινης συμπεριφοράς, καθώς και των παραγόντων που επηρεάζουν την απόδοση των ανθρώπων, στο εργασιακό περιβάλλον.Το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε όσους ενδιαφέρονται να διαγνώσουν-ερμηνεύσουν και επηρεάσουν (ή αλλάξουν) τη συμπεριφορά, για να βελτιώσουν τη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα του οργανισμού-επιχείρησης. Συγκεκριμένα απευθύνεται:

Στους φοιτητές των Πανεπιστημιακών Τμημάτων Διοίκησης Επιχειρήσεων, τα μελλοντικά στελέχη.
Στα στελέχη των επιχειρήσεων, που αντιμετωπίζουν στην πράξη το πρόβλημα να εξασφαλίσουν την κατάλληλη συμπεριφορά των συνεργατών τους.
Σε όσους θέλουν να μελετήσουν τους παράγοντες που επηρεάζουν και καθορίζουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους.

Το βιβλίο αποτελείται από επτά μέρη.
Το πρώτο μέρος αποτελεί την εισαγωγή στα θέματα της συμπεριφοράς οργανισμών-επιχειρήσεων και ανθρώπων. Οι επιχειρήσεις συμπεριφέρονται, όπως συμπεριφέρονται, επειδή αποτελούνται από συγκεκριμένα άτομα και έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (π.χ. μέγεθος, οργάνωση, στόχοι, κ.λπ.) Η συμπεριφορά των ατόμων είναι η εξωτερίκευση της συνολικής επίδρασης πολλών και διαφορετικών παραγόντων, που σχετίζονται (α) με το ίδιο το άτομο (ανάγκες, στόχοι, αξίες, αντίληψη, κ.λπ.), (β) το περιβάλλον του (π.χ. οικογένεια, ομάδες αναφοράς, κοινωνική τάξη, κ.λπ.) και (γ) με το συγκεκριμένο περιβάλλον της επιχείρησης (π.χ. στόχοι επιχείρησης,δομή, ρόλοι, κ.λπ.). Τα θέματα αυτά εξετάζονται, συνοπτικά, στο μέρος αυτό του βιβλίου. Ακόμη, παρουσιάζονταν οι πιο γνωστές θεωρίες για την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Το δεύτερο μέρος, αναφέρεται, αναλυτικά στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ατόμου, όπως είναι τα Ατομικά του Γνωρίσματα, οι Αξίες, οι Στάσεις, η Αντίληψη και η Προσωπικότητα.
Στο τρίτο μέρος εξετάζεται το θέμα της παρακίνησης των ανθρώπων, γενικότερα, (ανθρώπινες ανάγκες και κίνητρα) και ειδικότερα παρουσιάζονται οι πιο σημαντικές θεωρίες ή υποδείγματα παρακίνησης των εργαζομένων στις επιχειρήσεις.
Το τέταρτο μέρος αναφέρεται στο πώς και το γιατί δημιουργούνται οι ομάδες στον εργασιακό χώρο και πως συμπεριφέρονται τα άτομα σε αυτές, ανάλογα με το σκοπό που επιδιώκουν. Εξετάζονται επίσης οι αναπόφευκτες συγκρούσεις που δημιουργούνται, τόσο σε διαπροσωπικό όσο και σε διομαδικό επίπεδο και προτείνονται τρόποι διευθέτησης τους.
Μέρος πέμπτο. Οργανωσιακές διαδικασίες. Με τον όρο αυτό εννοούνται οι δραστηριότητες που γίνονται και οι σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα στους οργανισμούς-επιχειρήσεις. Δηλαδή, ορίζονται ως οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ όλων των εργαζομένων. Οι πιο σημαντικές από αυτές τις διαδικασίες είναι: η Ηγεσία, η Επικοινωνία, η Δύναμη η Επιρροή και η Εξουσία.
Το πώς ο προϊστάμενος-στέλεχος θα συμπεριφερθεί, (δηλαδή τι στυλ ηγεσίας θα υιοθετήσει και ποιο κάθε φορά), στις διαπροσωπικές σχέσεις με τους υφισταμένους του, ώστε αυτοί να εκτελέσουν αποτελεσματικά και ικανοποιητικά το έργο τους, αποτελεί το αντικείμενο του κεφαλαίου -Ηγεσία-.
Η επικοινωνία, τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο οργανισμού, αποτελεί καθοριστική διαδικασία για την αποτελεσματικότητα των ενεργειών όλων των εργαζομένων. Η φύση της επικοινωνίας, τα εμπόδια που δημιουργούνται για αποτελεσματική επικοινωνία και πώς αυτά ξεπερνιούνται, καθώς επίσης η στρατηγική και τα συστήματα επικοινωνίας που πρέπει να αναπτύξει ο κάθε οργανισμός-επιχείρηση εξετάζονται στο κεφάλαιο -Επικοινωνία-.
Μερικά άτομα και ομάδες μπορούν και επηρεάζουν σημαντικά άλλους, επειδή γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν τη δύναμη - εξουσία που τους δίνει ο οργανισμός-επιχείρηση ή και τη δική τους προσωπική δύναμη κι' ακόμη επειδή γνωρίζουν πώς να αναπτύσσουν πολιτικές διεργασίες (κατάλληλες κινήσεις) για να επιτύχουν τους στόχους τους. Το πώς γίνεται αυτό αποτελεί το αντικείμενο του κεφαλαίου -Δύναμη - Επιρροή και Εξουσία-.
Μέρος έκτο. Αν και οργανωσιακή διαδικασία η εισαγωγή αλλαγών, στον εργασιακό χώρο, εν τούτοις λόγω της σπουδαιότητας της και για να μπορεί κανείς να τη διαβάσει ως ξεχωριστή θεματική ενότητα, παρουσιάζεται στο έκτο μέρος του βιβλίου. Οι οργανισμοί-επιχειρήσεις, σήμερα, λειτουργούν σε ένα περιβάλλον που αλλάζει συνεχώς και με γρήγορους ρυθμούς και η αποτελεσματικότητα τους, αλλά και η βιωσιμότητα τους εξαρτάται από την ικανότητα τους να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος.
Σε ποιους τομείς, μέσα στην επιχείρηση, σημειώνονται ή απαιτούνται αλλαγές, ποιος ο ρόλος και οι ευθύνες όλων για να σημειωθεί η αναγκαία αλλαγή, ποιες αντιδράσεις παρουσιάζονται και πώς αυτές ξεπερνιούνται, είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται σ' αυτό το μέρος του βιβλίου.
Το έβδομο μέρος περιλαμβάνει δυο παραρτήματα. Στο πρώτο παράρτημα παρουσιάζεται η -θεωρία Κατανόησης (Διαπροσωπικών) Σχέσεων-, ως συμπλήρωση στο θέμα της προσωπικότητας του ατόμου. Η θεωρία αυτή παρέχει ένα πλαίσιο για να καταλάβει κανείς τον εαυτό του και τους άλλους, ώστε να αναπτύσσει αμοιβαία δημιουργικές και ικανοποιητικές σχέσεις. Το βασικό εργαλείο της θεωρίας αυτής είναι ένα ερωτηματολόγιο - καταγραφή που βοηθά τα άτομα να εκτιμήσουν τα δυνατά και αδύνατα σημεία τους, στις σχέσεις τους με τους άλλους.
Στο δεύτερο παράρτημα παρουσιάζεται το υπόδειγμα επικοινωνίας και ανάπτυξης διαπροσωπικών και διομαδικών σχέσεων, που είναι γνωστό ως -Παράθυρο Johari-.