Βιοαστρονομία

Από αρχαιοτάτων χρόνων ο άνθρωπος προσπαθούσε να εξηγήσει τα διάφορα αστρονομικά φαινόμενα, σαν μέρος της γενικότερης επιθυμίας του να δώσει μια διέξοδο στα μεγάλα αναπάντητα ερωτήματα της ζωής. Η επιστήμη της Αστρονομίας συνδέεται άμεσα με τις φιλοσοφικές και μεταφυσικές αναζητήσεις του ανθρώπου.

Η ενατένιση του έναστρου ουρανού αποτελεί πηγή έμπνευσης και θαυμασμού για τον άνθρωπο. Όταν κανείς προσπαθεί να κατανοήσει τα μυστήρια που εξελίσσονται συνεχώς μέσα στα ανεξερεύνητα βάθη του Σύμπαντος, αναβλύζουν αυθόρμητα πολλά ερωτήματα όπως: Τι είναι ζωή; Ποιος είναι ο σκοπός της ζωής; Υπάρχει ζωή πέρα από τη Γη; Πως δημιουργήθηκε το Σύμπαν και η ζωή; Πού βρέθηκε η ύλη του Κόσμου; Υπάρχει τέλος στο Σύμπαν; Ποιοι είμαστε; Ποια η σχέση μας με τη φύση; Τι υπάρχει πέρα από εμάς;

Ποιος άνθρωπος δεν έχει προσπαθήσει να δώσει απαντήσεις σ’ αυτά; Ο μεγάλος φιλόσοφος Αναξαγόρας, όταν ρωτήθηκε τι είναι εκείνο για το οποίο αξίζει να έλθει κανείς στη ζωή, απάντησε: «Το Θεωρείσαι τον ουρανόν και την περί τον όλον κόσμον τάξιν».

Ένα από τα αστρονομικά προβλήματα που ιστορικά έχει απασχολήσει τον άνθρωπο είναι η αναζήτηση άλλων μορφών ζωής στο χώρο του διαστήματος. Η αναζήτηση εξωγήινων πολιτισμών και η μελέτη της ζωής στο σύμπαν, σήμερα πραγματοποιείται με την συντονισμένη έρευνα πολλών Βιοαστρονόμων ή Αστροβιολόγων από διάφορες χώρες του κόσμου. Ο όρος «Βιοαστρονομία» ή «Αστροβιολογία» υιοθετήθηκε από την 18η Γενική Συνέλευση της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης, που έγινε στο Πανεπιστήμιο Πατρών το 1982. Αν και, ως όρος, η Βιοαστρονομία (ή αλλιώς Εξωβιολογία ή Αστροβιολογία) καθιερώθηκε μετά το 1982, μεμονωμένες προσπάθειες είχαν ξεκινήσει αρκετά χρόνια νωρίτερα.

Η υποψία ότι η Γη δεν είναι ο μόνος κατοικημένος πλανήτης στο Σύμπαν δεν είναι πρόσφατη. Ο Μητρόδωρος ο Χίος (4ος αιώνας π.Χ.) έλεγε εδώ και 2.500 περίπου χρόνια: «το να υποθέτει κανείς πως η Γη είναι ο μόνος κάτοικούμένος τόπος μέσα στο άπειρο διάστημα, είναι σα να πιστεύει πως σ’ ένα ολόκληρο σπαρμένο χωράφι θα βλαστήσει μονάχα ένας σπόρος».

Παρόμοιες απόψεις έχουν υποστηριχθεί κατά καιρούς και από άλλους διάσημους φιλοσόφους. Ο Πλούταρχος στην περίφημη Γραφή του «Περί του Προσώπου της Σελήνης» επιχειρηματολογούσε κατηγορηματικά ενάντια στη μοναδικότητα της Γης και της ανθρωπότητας και υπερασπιζόταν την άποψη ότι είναι λογικό να θεωρεί κανείς κατοικημένη την Σελήνη.

Ο Τζιορντάνο Μπρούνο (Giordano Bruno, 1548-1600) προϋπέθετε την ύπαρξη εξωγήινων όντων σιωπηρά, όταν ανακοίνωνε την πεποίθησή του για την πολλαπλότητα των πλανητικών συστημάτων. Στον Μεσαίωνα, τέτοιες επαναστατικές απόψεις είχαν σαν συνέπεια το βασανιστικό τέλος των υποστηρικτών τους. Έτσι και οι πρωτοποριακές ιδέες του Μπρούνο έσβησαν στην πυρά της «Ιερής Εξέτασης» μαζί με τον ίδιο. Εξ άλλου, η διαμάχη ανάμεσα σε συνειδητοποιημένους ανθρώπους που αναζητούν την αλήθεια και σ’ αυτούς που εκπροσωπούν την σκληροπυρηνική κατεστημένη αντίληψη είναι πολύ παλιά και πολύ σκληρή.

Ο Νεύτωνας μιλούσε για «απλανή αστέρια», τα οποία θεωρούσε κεντρικά σημεία «άλλων παρόμοιων συστημάτων». Ο φιλόσοφος Τζων Λοκ (John Locke, 1632-1704) έγραφε για «συστήματα κατοικη μένων πλανητών» που στρέφονταν γύρω από τ* αστέρια.