Μέγας Αλέξανδρος

Χρησιμοποιώντας αραβικές κυρίως πηγές η Θεοδώρα Ζαμπάκη επιχειρεί να φωτίσει πτυχές του θρύλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπως αυτός αναπτύχθηκε και διαδόθηκε στην αραβική παράδοση. Ο Αλέξανδρος έγινε βασιλιάς της Μακεδονίας και στρατηγός -αμέσως σχεδόν μετά- όλων των Ελλήνων σε ηλικία περίπου είκοσι ετών (το 336 π.Χ.), κληρονομώντας έναν εξαιρετικά οργανωμένο, από τον πατέρα του Φίλιππο, στρατό. Και σύντομα ξεκίνησε να κάνει πραγματικότητα το όνειρό του: να κατακτήσει την περσική αυτοκρατορία. Μόνο που δεν σταμάτησε εκεί και το αήττητο στράτευμά του προχώρησε σε χώρες πέρα από την περσική. Αυτές οι εκστρατείες φαίνεται πως είχαν κάνει φοβερή εντύπωση στους ασιατικούς λαούς. Ετσι εξηγείται το ότι ο μυθιστορηματικός «Βίος Αλεξάνδρου του Μακεδόνος και Πράξεις», που άλλοτε φέρει την υπογραφή του Καλλισθένη, άλλοτε έχει άγνωστη πατρότητα και πια αποδίδεται, για λόγους ευνόητους, σε έναν ανύπαρκτο ψευδο-Καλλισθένη, μεταφράστηκε στα αραβικά και έγινε λαϊκό ανάγνωσμα. Αλλωστε η αραβική ιστοριογραφία από την πρώιμη εποχή της και μετά συνέχισε να ασχολείται με το πρόσωπο και τις κατακτήσεις του Αλεξάνδρου. Τρεις πρώιμες, «οικουμενικές» ιστορίες Αράβων εξετάζει η ερευνήτρια, αυτές των Dikawari (d. 894), Yagubi (d. 897) και Tabari (d. 923), που τιτλοφορούνται, αντίστοιχα, «Βιβλίο μακροσκελών διηγήσεων», «Ιστορία» και «Ιστορία προφητών και βασιλέων». Σ' αυτές και άλλες συντομότερες και λιγότερο γνωστές μεσαιωνικές διηγήσεις των Αράβων ο Αλέξανδρος όχι μόνο γίνεται οικουμενικός ήρωας, σύμβολο σοφίας, ηρωισμού -και ορθολογισμού- αλλά η εικόνα του αποκτά και άλλες ιδιότητες: φιλοτεχνείται ως απεσταλμένος του θεού, προφήτης, κατακτητής και κοσμοκράτορας. Για τους Αραβες του Μεσαίωνα ο Αλέξανδρος είχε τη φήμη του προστάτη των λαών και του πολιτισμού. Η Θ. Ζαμπάκη σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωάννινων, όπου έλαβε και το μεταπτυχιακό της δίπλωμα ειδίκευσης στις ελλληνοαραβικές σπουδές. Τούτη η μελέτη της αποτελεί διευρυμένη και βελτιωμένη μορφή της διπλωματικής της εργασίας.