Savoir vivre

Ποια είναι τα ανεπίτρεπτα λάθη στο τραπέζι;
Τι κάνουμε εάν ξεχάσουμε το όνομα ενός ανθρώπου που θέλουμε να συστήσουμε;
Τι φοράμε, πού και πότε;
Ποια είναι η σειρά προβαδίσματος;
Πώς πρέπει να φερθούμε σε μια τηλεοπτική εκπομπή;
Πού και πότε δίνουμε φιλοδώρημα;
Πώς συμπεριφερόμεθα στο χώρο εργασίας;
Σ' αυτά και άλλες τρεις χιλιάδες ερωτήματα, που καλύπτουν όλες τις εκφάνσεις της ζωής, από τη γέννηση έως το τέλος, απαντά το παρόν εγχειρίδιο. Ένας σύγχρονος οδηγός, προσαρμοσμένος στην ελληνική πραγματικότητα, που αποδεικνύει ότι οι καλοί τρόποι δεν είναι ψυχαναγκασμός, αλλά ο ασφαλέστερος τρόπος για να γίνει η ζωή μας καλύτερη.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Το ότι το «Savoir vivre» του κ. Χρήστου Ζαμπούνη προορίζεται για αμαθείς και ξιπασμένους, για να μην πούμε ανεγκέφαλους, αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ως μέτρο συμπεριφοράς και ντυσίματος, ανάμεσα σε άλλους, επιλέγονται η Τζάκι Ωνάση και οι βασιλείς. Αναμφισβήτητα, ένα «Savoir vivre» δεν προορίζεται για «μοναχούς» (όσο και αν ο συγγραφέας του παρόντος βιβλίου μιλά για το «Savoir vivre» στο Αγιον Όρος), αλλά το να αντιμετωπίζεται το «vivre» ως μια ανανεωμένη παραμονή σε μια φωταγωγημένη αίθουσα δεξιώσεων, μονάχα ψυχικά ανισόρροπους και κάθε άλλο παρά πολιτισμένους ανθρώπους μπορεί να δημιουργήσει. Αν το βιβλίο αυτό συνιστά έναν πραγματικό κίνδυνο, είναι γιατί οι φαινομενικά μαζικής κατανάλωσης συμπεριφορές που υποδεικνύονται ως οι πρέπουσες, προβάλλονται μέσα από «πρότυπα» που μονάχα ως εγκληματικώς απολίτιστα - με την ουσιαστική έννοια του όρου - μπορεί να χαρακτηριστούν.

Θέλω να πω ότι υιοθετημένος ο τρόπος συμπεριφοράς της Λιζ Τέιλορ από την συνοικιακή κομμωτριούλα (όσα «μειονεκτήματα» και αν χαρακτηρίζουν τη δεύτερη) δημιουργεί μια ανισορροπία που οδηγεί κατ' ευθείαν στη νευρολογική κλινική. Το να μάθει να ζει η κομμωτριούλα, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να παραβάλλεται με τον τρόπο που συμπεριφέρεται η οποιαδήποτε «σταρ». Αντιλαμβάνεται κανείς τον ακόμη επικινδυνωδέστερο χαρακτήρα αυτού του βιβλίου, αν αντικαταστήσει την κομμωτριούλα με την αστή, καθώς η τελευταία λογαριάζει το συγκεκριμένο «Savoir vivre» ως απαραίτητο συμπλήρωμα της οικονομικής της καταξίωσης. Ακόμα και ο πόλεμος στο Ιράκ για τη συνείδηση της αστής γίνεται ένα αμελητέο περιστατικό σε σχέση με τη «σωστή» διευθέτηση των σερβίτσιων της ή την προσέλευση στο σπίτι της, μιας «προσωπικότητας».



Το θράσος



Θα 'λεγε κανείς πως το βιβλίο αυτό είναι γραμμένο σαν το «Savoir vivre» να μπορεί να υπάρξει ως αυτόνομο στοιχείο. Όσο, όμως, και αν φαίνεται ο κ. Χρήστος Ζαμπούνης να συγχέει το «Savoir vivre» με έναν επιφανειακό καθωσπρεπισμό, χρειάζεται μεγάλο θράσος για να γράφει κανείς: «Τα καλύτερα βιβλία εγράφησαν από συγγραφείς που περίμεναν τις γυναίκες τους να ετοιμαστούν». Με λίγα λόγια, ο κ. Ζαμπούνης μάς λέει πως αν η ανθρωπότητα προικοδοτήθηκε με το «Έγκλημα και τιμωρία» και το «Μαγικό βουνό», είναι γιατί ο Ντοστογιέφσκι και ο Τόμας Μαν αδημονούσαν, ενώ περίμεναν τις γυναίκες τους να ετοιμαστούν.

Στην ουσία, το «Savoir vivre» είναι η αναπαραγωγή, σε όλα τα επίπεδα, του «Απαγορεύεται το πτύειν» που διάβαζε κανείς σε παλαιότερους χρόνους στα λεωφορεία. Ενώ ο κ. Ζαμπούνης γράφει σαν να το προϋποθέτει απολύτως η σημερινή ζωή αυτό το «Απαγορεύεται...», χωρίς κανείς να καταλαβαίνει γιατί συνιστάται η απαγόρευση.

Απ' όπου και να το «πιάσει» κανείς, το «Savoir vivre», είναι σαν να έχει γραφεί για μια εποχή και για ανθρώπους που δεν υπήρξαν ποτέ. Το αξιοπαρατήρητο είναι ότι όσο πιο αγωνιώδη γίνονται, λόγω παγκόσμιων προβλημάτων, τα φιλοσοφικά και κοινωνικά ερωτήματα των ανθρώπων, τόσο αυξάνει σε μια κατηγορία αναγνωστών η ανάγκη για απλοϊκές απαντήσεις. Αναλογίζεται κανείς τους εξοπλισμένους με τους καλούς τρόπους του βιβλίου του κ. Χρήστου Ζαμπούνη σε περίοδο πολέμου; Θα έβλεπαν τα πτώματα στη σειρά και, για να μη διακινδυνεύσουν την άσκηση της καλής τους συμπεριφοράς, θα τα προσπερνούσαν αδιάφορα.

Γιατί ανάμεσα στα άλλα, «Savoir vivre» πρέπει να σημαίνει ότι γνωρίζω να χρησιμοποιώ τη γλώσσα σωστά. Αν δεν γνωρίζω τη «γλώσσα», τους καλούς τρόπους που μου προτείνονται απλώς τους ενδύομαι, πράγμα που σημαίνει ότι με την πρώτη αντιξοότητα οι τρόποι μας γίνονται όχι απλώς «κακοί», αλλά «χείριστοι».

Και το «Savoir vivre» του κ. Χρήστου Ζαμπούνη έχει γραφεί για ανθρώπους που δεν έχουν καμιά σχέση με τη γλώσσα, την χρησιμοποιούν ως μηχάνημα παραγωγής ήχων, για να μπορεί να γράφει ο ίδιος: «... Προβλέπουμε έναν χώρο για τα πανωφόρια. Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το ανακάτεμα των παλτό». Ακόμη και ο πιο ανυποψίαστος άνθρωπος θα μπορούσε να οργανώσει έναν κατάλογο, που θα κατέπλησσε τον συγγραφέα για το πόσο χειρότερα πράγματα υπάρχουν από το ανακάτεμα των παλτό.

Ένα «Savoir vivre» χρειάζεται όσο ποτέ άλλοτε, ενώ το αντίστοιχο του κ. Χρήστου Ζαμπούνη έχει γραφεί σαν να μην έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα τη διάψευση και τη χρεοκοπία των καλών τρόπων, όπως τους αναπτύσσει ο συγγραφέας, ή σαν η πραγματικότητα να υπήρξε άλλη από αυτήν που είναι. Καλοί τρόποι που ταυτίζονται με αυξημένη δόση κοινωνικής και προσωπικής υποκρισίας δεν έχουν άλλον σκοπό παρά τη διαιώνιση των τρόπων που υποτίθεται ότι απεύχονται. Για να συντηρείται έτσι η ανάγκη για αντίστοιχα «Savoir vivre», ώστε κοινωνίες και άνθρωποι να «παραμυθιάζονται» στο διηνεκές με μια υποθετική βελτίωσή τους. Βελτίωση που θα έχει ως συνέπεια να φιλοξενηθούν σ' ένα σκάφος, σε μια τηλεοπτική εκπομπή ή ίσως και σε ένα εναπομείναν ανάκτορο. «Savoir vivre», δηλαδή, για τρόφιμους ή καταναλωτές του Βig Βrother.



Σχιζοφρένεια



Το συγκεκριμένο «Savoir vivre» είναι ίσως η μοναδική εξαίρεση στην πάγια «ασθένεια» των ελληνικών βιβλίων να τα συκοφαντούν τα οπισθόφυλλά τους. Διαβάζουμε: «Ποια είναι τα ανεπίτρεπτα λάθη στο τραπέζι; Τι φοράμε, πού και πότε; Πώς πρέπει να φερθούμε σε μια τηλεοπτική εκπομπή; Σ' αυτά και άλλες τρεις χιλιάδες ερωτήματα που καλύπτουν όλες τις εκφάνσεις της ζωής, από τη γέννηση έως το τέλος, απαντά το παρόν εγχειρίδιο». Σ' όλες τις εκφάνσεις της ζωής από τη γέννηση ως το τέλος. Η βεβαιότητα του κ. Χρήστου Ζαμπούνη, ότι το βιβλίο του τις περιλαμβάνει όλες, θα ήταν η αχίλλειος πτέρνα του εγχειριδίου, αν δεν υπήρχε μια αλόγιστη χρήση των λέξεων, ώστε η δυσκολία να απαντηθεί το κεφαλαιώδες για την ύπαρξη της ανθρωπότητας ερώτημα μιας γυναίκας «Τι να φορέσω;», να έχει προκαλέσει κατάθλιψη στην ίδια και σχιζοφρένεια στον άνδρα που την περιμένει για να ντυθεί. (Το ερώτημα της γυναικός, η αναμονή του ανδρός και οι λέξεις κατάθλιψη και σχιζοφρένεια αντιγράφονται πιστά από το ίδιο το βιβλίο). Δεν θα ήταν απείρως πιο χρηστικό ένα «Savoir vivre» όπου, τόσο αυτή που αναρωτιέται όσο και εκείνος που την περιμένει θα καταγγέλλονταν για ασέβεια και περιφρόνηση προς την έννοια του «ζην», άρα και του «γνωρίζω να ζω»;



ΘΑΝΑΣΗΣ ΝΙΑΡΧΟΣ

ΤΑ ΝΕΑ, 29-03-2003