Τραυλίζοντας το Έθνος

Η ιστορία μιας γενιάς Επτανήσιων διανοουμένων, δημιουργών και πολιτικών προσωπικοτήτων –από τον Ούγκο Φόσκολο, τον Κάλβο και τον Σολωμό μέχρι τον Καποδίστρια, τον Ανδρέα Μουστοξύδη και τον Νικολό Τομαζέο– οι οποίοι βίωσαν την κατάρρευση της Βενετικής Πολιτείας και τη διάλυση του κοινού πολιτισμικού και πολιτικού χώρου της Αδριατικής. Επιφανείς μάρτυρες της μακράς μετάβασης από έναν κόσμο αυτοκρατοριών σ’ έναν κόσμο εθνών-κρατών, συνέβαλαν στην ανάδυση του ελληνικού και του ιταλικού εθνικισμού, διαμορφώνοντας καθοριστικά το λεξιλόγιό τους.
Επανεξετάζοντας αυτές τις βιογραφίες και το ξεχασμένο διανοητικό τους σύμπαν, η Κωνσταντίνα Ζάνου ανασυνθέτει έναν κόσμο ποικίλων δεσμών, ιδεών και ανταλλαγών –μείξη μάλλον, παρά σύγκρουση, στοιχείων φιλελευθερισμού και αυτοκρατορίας, Διαφωτισμού και θρησκείας, συντηρητισμού και επανάστασης, Ανατολής και Δύσης, που στη συνέχεια θάφτηκαν κάτω από το συμβατικό αφήγημα της έλευσης του έθνους-κράτους. Με αφετηρία τα νησιά του Ιονίου, η μελέτη ακολουθεί τα νήματα που εκτείνονταν από την προεθνική, ενοποιούμενη Ιταλία και την προ- και μετεπαναστατική Ελλάδα μέχρι την αυτοκρατορική Ρωσία, αποκαθιστώντας τον χαμένο κρίκο ανάμεσα στα μεταβαλλόμενα γεωπολιτικά πλαίσια της δυτικής Ευρώπης, της Μεσογείου και των Βαλκανίων στην εποχή των επαναστάσεων.

Βραβείο Edmund Keely στις Νεοελληνικές Σπουδές, 2019
Βραβείο Helen and Howard R. Marraro στην Ιταλική Ιστορία, 2019
Βραβείο Καλύτερου ΒΙβλίου του Mediterranean Seminar, 2020

«Είναι τεκμήριο της δημιουργικότητας της Ζάνου, των ερευνητικών της δεξιοτήτων και της ευρύχωρης φαντασίας της, ότι έλκει την προσοχή μας σε μέρη τόσο μακρινά μεταξύ τους όσο η Αγία Πετρούπολη, η Νάπολη και το Λιβόρνο, και υπογραμμίζει τη σημασία φαινομένων όπως ο Ορθόδοξος Διαφωτισμός ή το ντροπαλό τραύλισμα των μεικτών γλωσσικών πρακτικών … φέρνοντας ολοζώντανα στο προσκήνιο την ευρύτερη Μεσόγειο.» - Dominique Kirchner Reill

«Το Τραυλίζοντας το Έθνος μεταφέρει τον αναγνώστη σε μια παραδειγματική ζώνη επαφών, την Αδριατική του πρώιμου 19ου αιώνα. Συλλαμβάνει τις στιγμές γόνιμης αλληλεπίδρασης μεταξύ κοινοτήτων και ατόμων που η κινητικότητά τους, οι συναισθηματικές τους προσδέσεις και τα διανοητικά τους δίκτυα δείχνουν ότι ο πατριωτισμός μπορούσε να προκύψει από το ταξίδι και τη μετακίνηση στους δρόμους της εξορίας και του εκτοπισμού, εξίσου όσο και από ένα ανήκειν με σταθερές ρίζες. Το βιβλίο επανεξετάζει τα μοντέλα πολιτισμικής διάχυσης που βασίζονται στο σχήμα κέντρου-περιφέρειας και τοποθετεί την κυκλοφορία των ιδεών μέσα σε πιο σύνθετες περιφερειακές και διεθνικές γεωγραφίες. Επιπλέον η χρήση της βιογραφικής κλίμακας στην ανάλυση φέρνει κοντά την Αδριατική του 19ου αιώνα και εμπλουτίζει την κατανόηση της εθνικής ταυτότητας ως κατά βάση διασπορικού φαινόμενου σ’ αυτή τη μεριά του κόσμου.» - Αναστασία Στουραΐτη

«Το λαμπρό κείμενο της Κωνσταντίνας Ζάνου προσφέρει μια απολαυστική ανάγνωση χάρη στην τόσο συγκεκριμένη και ζωντανή του αφήγηση. Τα βιογραφικά πορτρέτα συμπεριλαμβάνουν τα προσωπικά χαρακτηριστικά, τα θλιβερά και αστεία γυρίσματα της τύχης, τα πάθη και τις στενόχωρες ιδιαίτερες στιγμές των ηρώων … η συγγραφέας αφηγείται τις ζωές τους βασισμένη σε μια αυστηρή επιλογή ερευνητικών πηγών, που περιλαμβάνει ξεχασμένα γραπτά και έγγραφα από ένδεκα αρχεία στην Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γαλλία και την Ελβετία … μια πρωτοποριακή συνεισφορά στη γενική κατανόηση των πρώιμων μορφών φιλελευθερισμού, πατριωτισμού και εθνογένεσης στη Μεσόγειο και την Ευρώπη.» - Rolf Petri

«Το βιβλίο διευρύνει την κατανόησή μας σχετικά με τη Μεσόγειο και με τις αλληλεπιδράσεις και περιπλοκές που διαμόρφωσαν τα κοινωνικά και πολιτικά τοπία της σε μια συγκυρία μείζονος μετασχηματισμού. Αυτή η αντιτελεολογική ανάγνωση της κινητικότητας της διανόησης στον 19ο αιώνα αμφισβητεί τα ηγεμονικά πλαίσια του έθνους-κράτους, που συσκοτίζουν τους πρωταγωνιστές του βιβλίου της στις εθνικές ιστοριογραφίες … Στην αφήγησή της, η Ζάνου δείχνει θαυμάσια την αμφισημία μιας ιστορικής στιγμής κατά την οποία οι κοινωνικές και πολιτικές κατηγορίες του ανήκειν δεν ήταν ούτε ορισμένες ούτε καθαρά διατυπωμένες, κι έτσι η ανάπτυξη αυτών των κατηγοριών από τους δρώντες μπορούσε να είναι διστακτική, παραδομένη στο τραύλισμα και επίμονα στραμμένη στο παρελθόν προκειμένου να βρει ένα δρόμο προς το μέλλον.» - Joseph John Viscomi

«Θα ήταν λίγο να πούμε ότι αυτό το βιβλίο είναι μια σημαντική συμβολή σε μια σειρά ιστοριογραφικών θεμάτων … Παραβιάζει πολλά ακαδημαϊκά σύνορα κι έχει ήδη γίνει βιβλίο αναφοράς για την ιστορία της περιοχής. Ένα έργο χρήσιμο όχι μόνο για τους ειδικούς του πεδίου (και τα σχετικά πανεπιστημιακά τμήματα), αλλά και για όλους όσοι θέλουν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους για τη νεότερη Ευρώπη και για τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες αναδύθηκε ο νεότερος κόσμος.» - Μιχάλης Σωτηρόπουλος