Πρόσθετοι λόγοι αναιρέσεως κατά τον ΚΠΔ

Η αναιρετική διαδικασία, πέραν της σημαντικής πρακτικής σημασίας της, παρουσιάζει ιδιαίτερο δογματικό ενδιαφέρον, αφού σ’ αυτήν αποτυπώνεται η συνολική κυρωτική μορφή της ποινικής δικονομίας. Ξεχωριστή θέση στον σχετικό χώρο κατέχουν οι πρόσθετοι λόγοι αναιρέσεως, οι οποίοι, σε πρακτικό επίπεδο, λειτουργούν ως μία δεύτερη ευκαιρία. Στο παρόν έργο αναλύονται τα κρισιμότερα δογματικά ζητήματα που ανακύπτουν, καθώς κι ένα πλήθος πρακτικών δικονομικών προβλημάτων που έχουν μέχρι σήμερα ανακύψει στην αρεοπαγιτική νομολογία.

Το έργο ξεχωρίζει για την πληρότητα των δογματικών προσεγγίσεων, τις πλούσιες και πλήρως τεκμηριωμένες κριτικές προσεγγίσεις και την έμφαση στην επίλυση πρακτικών προβλημάτων, αποτελώντας έναν χρήσιμο οδηγό για τον δικαστή και τον δικηγόρο της πράξης.

Ειδικότερα, η μονογραφία διαιρείται σε τέσσερα κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο επιχειρείται μία ιστορική (§ 1) και συγκριτική (§ 2) επισκόπηση του θεσμού των πρόσθετων λόγων αναιρέσεως. Ακολουθεί η θεωρητική προσέγγιση του δικαιολογητικού λόγου θεσπίσεώς τους (§ 3) και προσδιορίζεται η νομική φύση τους (§ 4). Στο δεύτερο κεφάλαιο ερευνάται η εξάρτηση των πρόσθετων λόγων από το κύριο αναιρετήριο. Ο έλεγχος της βασιμότητας των πρόσθετων λόγων διενεργείται μόνον εφόσον διαπιστωθεί από τον Άρειο Πάγο ότι υπάρχει παραδεκτή αναίρεση (§ 1) κι ένας τουλάχιστον ορισμένος λόγος (§ 2). Δεν υπάρχει, όμως, εξάρτηση από απόψεως περιεχομένου, με την έννοια ότι στην ποινική αναιρετική διαδικασία δεν απαιτείται οι πρόσθετοι λόγοι να προσβάλλουν κεφάλαια της αποφάσεως ήδη αναιρεσιβληθέντα ή αναγκαίως συνεχόμενα με τα ήδη προβληθέντα με αναίρεση (§ 3). Το τρίτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στις προϋποθέσεις και τη διαδικασία προβολής των πρόσθετων λόγων αναιρέσεως. Στο κεφάλαιο αυτό επιχειρείται η κριτική προσέγγιση πολλών νομολογιακών θέσεων του Ακυρωτικού μας, με σκοπό την τήρηση μίας δίκαιης ισορροπίας μεταξύ των δικονομικών θέσεων του αναιρεσείοντος κατηγορουμένου αφενός και του «αναιρεσίβλητου» παρισταμένου για την υποστήριξη της κατηγορίας ή του εισαγγελέα αφετέρου. Τέλος, στο τέταρτο κεφάλαιο της μελέτης παρουσιάζεται η διαδικασία εξέτασης (§ 1) αλλά και «επανεξέτασης» (§ 2) των πρόσθετων λόγων αναιρέσεως.

Πίνακας περιεχομένων

VIIΠρολογικό σημείωμα

XIIIΣυντομογραφίες

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ

ΤΩΝ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΛΟΓΩΝ ΑΝΑΙΡΕΣΕΩΣ

§ 1.

1Ιστορική επισκόπηση του θεσμού των πρόσθετων λόγων αναιρέσεως στο ελληνικό ποινικό δικονομικό δίκαιο

Α.

1Το νομοθετικό καθεστώς της Ποινικής Δικονομίας του 1834 και η ρύθμιση του ν. 4894/1931

Ι.

1Οι «νέοι» λόγοι αναιρέσεως στα πλαίσια της Ποινικής Δικονομίας του 1834

ΙΙ.

7Η τροποποίηση του άρθρου 483 της Ποινικής Δικονομίας του 1834 με το ν. 4894/1931

Β.

11Οι ρυθμίσεις του προϊσχύσαντος Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και η διαχρονική εξέλιξή τους

11I. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

ΙΙ.

14Το «Διάγραμμα του Σχεδίου Κώδικος Ποινικής Δικονομίας» του

15ΙΙΙ. Το «Σχέδιον Κώδικος Ποινικής Δικονομίας» του

IV.

19Η συζήτηση του Σχεδίου ΚΠΔ του 1934 στην «Επιτροπή προς περάτωσιν της αναθεωρήσεως του Σχεδίου ΚΠΔ»

V.

23Οι ρυθμίσεις των άρθρων 485 και 509 ΚΠΔ κατά την έναρξη ισχύος του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας

24VI. Η τροποποίηση του άρθρου 17 του ΝΔ 2493/1953

29VII. Η τροποποίηση του άρθρου 16 του ΝΔ 1160/1972

32VIII. Η τροποποίηση του άρθρου 15 του Ν. 969/1979

IX.

35Η διαμόρφωση της παρ. 2 του άρθρου 509 κατά τη μεταγλώττιση του παλαιού ΚΠΔ στη δημοτική

X.

35Η ρύθμιση του άρθρου 509 παρ. 2 ΚΠΔ στα διάφορα μεταγενέστερα νομοθετικά σχέδια

351. Εισαγωγικά

2.

37Το Σχέδιο του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας της «Επιτροπής Μανωλεδάκη»

3.

37Το Σχέδιο του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας της «Επιτροπής Μαργαρίτη»

39Γ. Οι πρόσθετοι λόγοι αναιρέσεως στο νέο ΚΠΔ/2019

§ 2.

41Συγκριτική επισκόπηση του θεσμού των πρόσθετων λόγων αναιρέσεως

41Α. Γερμανικό ποινικό δικονομικό δίκαιο

42Β. Γαλλικό ποινικό δικονομικό δίκαιο

43Γ. Ιταλικό ποινικό δικονομικό δίκαιο

51§ 3. Δικαιολογητικός λόγος του άρθρου 509 ΚΠΔ

51Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Β.

54Η σχέση της προθεσμίας αναιρέσεως με τη νομοθετική καθιέρωση των πρόσθετων λόγων

Γ.

64Οι πρόσθετοι λόγοι ως αντιστάθμισμα στον κανόνα της άπαξ ασκήσεως των ενδίκων μέσων

74§ 4. Η νομική φύση των πρόσθετων λόγων αναιρέσεως

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΛΟΓΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΙΡΕΣΗ

§ 1.

81Το παραδεκτό της αιτήσεως αναιρέσεως ως προϋπόθεση για την προβολή πρόσθετων λόγων

§ 2.

86Το ορισμένο ενός τουλάχιστον λόγου αναιρέσεως στο κύριο αναιρετήριο

§ 3.

98Κεφάλαια προσβληθέντα με την αναίρεση και αναγκαίως συνεχόμενα προς τα αναιρεσιβληθέντα κεφάλαια

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΡΟΒΟΛΗΣ

ΤΩΝ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΛΟΓΩΝ ΑΝΑΙΡΕΣΕΩΣ

105§ 1. Τα δικαιούμενα σε προβολή πρόσθετων λόγων πρόσωπα

105Α. Ο αναιρεσείων

105Ι. Γενικά

105ΙΙ. Ο αναιρεσείων κατηγορούμενος

ΙΙΙ.

107Ο αναιρεσείων παριστάμενος για την υποστήριξη της κατηγορίας

108IV. Ο αναιρεσείων τρίτος

109V. Ο αναιρεσείων εισαγγελέας

114Β. Ο αντιπρόσωπος

Γ.

123Ο συνήγορος του καταδικασθέντος που είχε παραστεί στη συζήτηση

134Δ. Ο δικαστικός συμπαραστάτης

138Ε. Οι συγγενείς του καταδικασθέντος

ΣΤ.

141Ο συγκατηγορούμενος του αναιρεσείοντος στα πλαίσια λειτουργίας του επεκτατικού αποτελέσματος

148§ 2. Η προθεσμία ασκήσεως των πρόσθετων λόγων

148Α. Η νομοθετική ρύθμιση

Β.

150Η ratio και η νομική φύση της προθεσμίας των πρόσθετων λόγων

153Γ. Ο τρόπος υπολογισμού της προθεσμίας

154Ι. Η εφαρμογή του άρθρου 168 παρ. 1 εδάφ. δ΄ ΚΠΔ

ΙΙ.

156Η δυνατότητα ή μη εφαρμογής του άρθρου 168 παρ. 1 εδάφ. ε΄ ΚΠΔ

1.

156Με τι κατεύθυνση υπολογίζεται η προθεσμία;

2.

161Χωρεί παρέκταση της προθεσμίας κατ’ άρθρο 168 παρ. 1 εδάφ. ε΄ ΚΠΔ;

III.

166Η σχέση μεταξύ της προθεσμίας κλητεύσεως και της εμπρόθεσμης καταθέσεως των πρόσθετων λόγων

IV.

167Ανώτερη βία για την εμπρόθεσμη προβολή των πρόσθετων λόγων

V.

173Αναστολή προθεσμιών τον μήνα Αύγουστο και πρόσθετοι λόγοι

VI.

178Η προθεσμία προβολής των πρόσθετων λόγων ειδικά στα εγκλήματα που τελούνται δια του τύπου

Δ.

182Η έννοια της συζητήσεως της υποθέσεως (: αρχικώς ορισθείσα ή μετ’ αναβολή;)

§ 3.

190Οι διατυπώσεις ασκήσεως των πρόσθετων λόγων αναίρεσης

190Α. Ο τρόπος προβολής των πρόσθετων λόγων

Β.

202Επιτρέπεται η κατάθεση των πρόσθετων λόγων στο διευθυντή της φυλακής;

207Γ. Το έγγραφο των πρόσθετων λόγων και το περιεχόμενό του

211§ 4. Η ύπαρξη εννόμου συμφέροντος

§ 5.

215Η ανυπαρξία νόμιμης παραιτήσεως από τους προβληθέντες πρόσθετους λόγους

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΛΟΓΩΝ ΑΝΑΙΡΕΣΕΩΣ

221§ 1. Η εξέταση των πρόσθετων λόγων αναιρέσεως

Α.

221Ο έλεγχος του παραδεκτού της αιτήσεως αναιρέσεως σε διαδικασία συμβουλίου (476 παρ. 1 ΚΠΔ) και η επιρροή στους πρόσθετους λόγους αυτής

Β.

228Η επ’ ακροατηρίου διαδικασία ενώπιον του Αρείου Πάγου

230Ι. Ο αναιρεσείων είναι παρών

231ΙΙ. Ο αναιρεσείων απουσιάζει

Γ.

233Ο έλεγχος του παραδεκτού και της βασιμότητας της αναιρέσεως και των πρόσθετων λόγων αυτής

Δ.

235Οι συνέπειες της απορρίψεως ή της παραδοχής της αναιρέσεως και των πρόσθετων λόγων

237§ 2. Η «επανεξέταση» των πρόσθετων λόγων αναιρέσεως

Α.

237Η διάπλαση της «αιτήσεως ανακλήσεως» από την αρεοπαγιτική νομολογία κατά το προϊσχύσαν δίκαιο

240Β. Η αίτηση «επανεξέτασης» του νέου ΚΠΔ

I.

241Η από παραδρομή απόρριψη της αναιρέσεως ως απαράδεκτης με συνέπεια τη μη εξέταση των προταθέντων πρόσθετων λόγων αναιρέσεως

ΙΙ.

243Η από παραδρομή απόρριψη προταθέντων πρόσθετων λόγων αναιρέσεως ως απαράδεκτων

ΙΙΙ.

244Η από παραδρομή παράλειψη εξετάσεως προταθέντων πρόσθετων λόγων αναιρέσεως

249Βιβλιογραφία

249Ελληνική

256Ξενόγλωσση

259Αλφαβητικό ευρετήριο λημμάτων