Γλώσσες, αλφάβητα και εθνική ιδεολογία στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια

Η ανταπόκριση που βρήκε στο κοινό - ειδικό και μη - η κυκλοφορία του βιβλίου Το μειονοτικό φαινόμενο στην Ελλάδα και οι συζητήσεις που ακολούθησαν, οδήγησαν την ΚΡΙΤΙΚΗ στην έκδοση μιας νέας Σειράς Μελετών σε συνεργασία με το Κέντρο Ερευνών Μειονοτικών Ομάδων (ΚΕΜΟ). Λαμβανομένης επίσης υπόψιν της ανάγκης των ημερών μας για πληροφόρηση και ανταλλαγή απόψεων σε θέματα μειονοτήτων, ιδιαίτερα στο χώρο των Βαλκανίων, το πρώτο βιβλίο που εκδίδεται σ' αυτή τη σειρά συζητά τις γλώσσες και τα αλφάβητα ως μέσο διάδοσης μιας εθνικής ιδεολογίας. Η επιβολή ορισμένου αλφαβήτου στη γραπτή μορφή της γλώσσας και η τυποποίηση των διαφορετικών γλωσσικών ποικιλιών με στόχο τη διευκόλυνση της άσκησης εξουσίας (για παράδειγμα, μέσω της εκπαίδευσης) έχουν καθορίσει την εξέλιξη των βαλκανικών γλωσσών, όχι μόνο στον 20ό αιώνα, αλλά ήδη από την εμφάνιση των πρώτων μορφών πολιτικής οργάνωσης. Ο τόμος είναι προιόν συλλογικής εργασίας και περιέχει τις εξής μελέτες: "Βαλκανική Βαβέλ: Πολιτική ιστορία των αλφαβήτων που χρησιμοποιήθηκαν στα Βαλκάνια", του Ε. Ζάχου - Παπαζαχαρίου. Εδώ εξετάζεται η σχέση των αλφαβήτων που κατά καιρούς ήταν ή είναι σε χρήση για κάθε βαλκανική γλώσσα, καθώς και η εξέλιξη της δημιουργίας των εθνικών κρατών σε συνάρτηση με τη διαδικασία της γλωσσικής τυποποίησης στο έδαφός τους. Οι δύο μελέτες που ακολουθούν, πραγματεύονται, από γλωσσολογική και ιστορική σκοπιά αντιστοίχως, την παρουσία του μοναδικού σλαβικού αλφαβήτου που εξέδωσε ποτέ το ελληνικό κράτος, του Abecedar. Η Αλεξάνδρα Ιωαννίδου στη μελέτη της "Το Abecedar από φιλολογική σκοπιά" ερευνά τις παραμέτρους της σκοπιμότητας στην επιλογή συγκεκριμένης γλωσσικής ποικιλίας και ορισμένου αλφάβητου για την εκπαίδευση. Τέλος, στο άρθρο του Ιάκωβου Μιχαηλίδου "Μειονοτικές ευαισθησίες και εκπαιδευτικά προβλήματα: Η περίπτωση του Abcedar" αναλύεται το ιστορικό πλαίσιο δημιουργίας του αλφαβηταρίου εν μέσω κρατικών ανταγωνισμών, καθώς και οι στάσεις της ελληνικής πολιτικής σκηνής.




Ο τόμος είναι προϊόν συλλογικής εργασίας και περιέχει τις εξής μελέτες: «Βαλκανική Βαβέλ: Πολιτική ιστορία των αλφαβήτων που χρησιμοποιήθηκαν στα Βαλκάνια», του Ε. Ζάχου-Παπαζαχαρίου όπου ξετάζεται η εξέλιξη της δημιουργίας των εθνικών κρατών σε συνάρτηση με τη διαδικασία της γλωσσικής τυποποίησης στο έδαφός τους. Η Αλεξάνδρα Ιωαννίδου στη μελέτη της «Το Abecedar από φιλολογική σκοπιά» ερευνά τις παραμέτρους της σκοπιμότητας στην επιλογή συγκεκριμένης γλωσσικής ποικιλίας και ορισμένου αλφάβητου για την εκπαίδευση. Τέλος, στο άρθρο του Ιάκωβου Μιχαηλίδη «Μειονοτικές ευαισθησίες και εκπαιδευτικά προβλήματα: η περίπτωση του Abecedar» αναλύεται το ιστορικό πλαίσιο δημιουργίας του αλφαβηταρίου εν μέσω κρατικών ανταγωνισμών, καθώς και οι στάσεις της ελληνικής πολιτικής σκηνής.