H τέχνη της απώλειας

ΒΡΑΒΕIΟ Λογοτεχνίας της Le Monde
ΒΡΑΒΕIΟ των βιβλιοπωλών του Νανσύ - Le Point
ΒΡΑΒΕIΟ Goncourt των μαθητών του λυκείου

Η Ναϊμά, μια σύγχρονη νεαρή Γαλλίδα, είναι αλγερινής καταγωγής. Η οικογενειακή της ιστορία φαντάζει στα μάτια της μακρινή, σχεδόν αδιάφορη. Άλλωστε, κανείς δεν της μίλησε ποτέ γι’ αυτήν.
Ο παππούς της ο Αλί πεθαίνει πριν προλάβει να τον ρωτήσει γιατί η Ιστορία τον έκανε έναν «αρκί», συνεργάτη των Γάλλων, διωγμένο από την πατρίδα του, προδότη για τους Αλγερινούς, ξένο δεύτερης κατηγορίας για τους Γάλλους.
Η Γιεμά, η γιαγιά της, θα μπορούσε ίσως να της απαντήσει, όχι όμως σε μια γλώσσα που η Ναϊμά θα την καταλάβαινε. Όσο για τον Χαμίντ, τον πατέρα της, που φτάνει στη Γαλλία το καλοκαίρι του 1962 και βρίσκεται κλεισμένος μαζί με την οικογένειά του σ’ ένα γκέτο, δεν μιλάει πια για την Αλγερία των παιδικών του χρόνων. Πώς, λοιπόν, να κάνεις μια χώρα να αναδυθεί από τη σιωπή;
Η Αλίς Ζενιτέρ αφηγείται με τολμηρό τρόπο τη μοίρα, ανάμεσα στην Αλγερία και τη Γαλλία, τριών γενεών μιας οικογένειας φυλακισμένης σ’ ένα παρελθόν βαθιά ριζωμένο. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα γοητευτικό και βαθύ, στοχασμό πάνω στο τι σημαίνει να νιώθεις παντού ξένος και ταυτόχρονα ελεύθερος να είσαι ο εαυτός σου, πέρα από κληρονομιές και προσωπικές ή κοινωνικές επιταγές.
Είναι ένα βιβλίο για τους ηττημένους, τους χαμένους της Ιστορίας, για την επώδυνη σχέση Γαλλίας και Αλγερίας που σημαδεύτηκε από την αποικιοκρατία και έναν πολυετή πόλεμο, για το πώς η ζωή των ατόμων συνυφαίνεται με την Ιστορία, το πώς σφραγίζεται από αυτήν, αλλά και το πώς, επίσης, μπορεί να χειραφετηθεί από αυτήν.

Ένα μυθιστόρημα που αφηγείται τη ζωή μιας οικογένειας. Ο παππούς, αγρότης στην Αλγερία, χωρίς καλά καλά να το καταλάβει, κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Απελευθέρωσης της Αλγερίας γίνεται συνεργάτης των Γάλλων (harki). Όταν επικρατεί η Επανάσταση, φεύγει για τη Γαλλία, όπου βιώνει μια διπλή έκπτωση: ταυτοτική (Αλγερινός για τους Γάλλους, προδότης για τους Αλγερινούς) και ταξική (εργάτης που ζει σε γκέτο, με τους άλλους harkis, ξέρει ελάχιστα γαλλικά, είναι και νιώθει παντού ξένος). Ο γιος του όμως, καλός μαθητής, αν και δεν κατορθώνει να φοιτήσει σε μια μεγάλη σχολή όπως θα ήθελε ο πατέρας του, πετυχαίνει στον Διαγωνισμό για τη Δημόσια Διοίκηση, γίνεται δημόσιος υπάλληλος, παντρεύεται Γαλλίδα, αφήνει πίσω του το τραύμα της καταγωγής, λίγο-πολύ αφομοιώνεται. Κι ύστερα έρχεται η κόρη του: εκείνη αποφοιτά από την Εκόλ Νορμάλ, ανήκει πλέον στη γαλλική ελίτ και αποφασίζει να διεκδικήσει πλήρως τόσο τη γαλλική της ταυτότητα, όσο και την αλγερινή καταγωγή της. Χωρίς να ξέρει λέξη καβυλικά ή αραβικά, επισκέπτεται το πατρικό χωριό. Γνωρίζει τους συγγενείς της που, εκείνοι, δεν ξέρουν λέξη γαλλικά. Συναντά την εχθρότητα του αδελφού του παππού της, την καλοπροαίρετη ή κακοπροαίρετη αδιαφορία των ανδρών, την αγάπη των γυναικών, που υφαίνουν γύρω της μια αγκαλιά αλληλεγγύης και στοργής. Η μεγάλη Ιστορία και οι μικρές προσωπικές ιστορίες συνδέονται με συναρπαστικό τρόπο σε αυτό το μυθιστόρημα, που στηρίζεται στην πραγματική ιστορία της οικογένειας της συγγραφέως και που, στο τρίτο μέρος του, περιέχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία.

Ελέγχοντας τα εκφραστικά της μέσα, και κρατώντας τις αποστάσεις, η Ζενιτέρ αναζητά το δίδαγμα που θα της δώσουν οι πρόγονοί της? αλλά εκείνοι παραμένουν σιωπηλοί. Αντί να τους επικρίνει, η συγγραφέας προσπαθεί να γεμίσει τα κενά, να καλύψει τη σιωπή τους, να τους παραμερίσει με θαυμαστό τρόπο, για να βρει τον δρόμο της χειραφέτησης, τη δυνατότητα της αυτονομίας, την απελευθέρωση επιτέλους.

Le Monde

Ένα πολύ ωραίο μυθιστόρημα για τη μετανάστευση και την ταυτότητα στη Γαλλία τού χθες και του σήμερα.

Lire

Η Τέχνη της απώλειας, το πέμπτο βιβλίο της Αλίς Ζενιτέρ, το πιο δυνατό, το πιο ευαίσθητο και συναρπαστικό, το πιο ολοκληρωμένο. Η Ζενιτέρ παρουσιάζει επί σκηνής τη θανάσιμη ενοχή μιας ολόκληρης κοινότητας διωγμένης από την πατρίδα της, και τη σιωπή της ντροπής και του φόβου. Για να ελευθερωθεί από το φορτίο που τη βαραίνει, η Ναϊμά αποφασίζει να ερευνήσει την ιστορία της οικογένειάς της, η διαδρομή της οποίας περιγράφεται με επιδεξιότητα. Ο πατριάρχης, ο γιος, η εγγονή: τρία πρόσωπα, τρεις
εποχές, τρεις πτυχές της αραβικής και γαλλικής ιστορίας και κουλτούρας, τρεις αντιλήψεις για τον κόσμο. Πρέπει να αποδεχτούν τα φαντάσματα που τους καταδιώκουν, να απελευθερωθούν από την κρίση των ανθρώπων, να απαρνηθούν το μίσος και, έτσι, να απαλλαγούν από το βάρος – να συμβιβαστούν με την απώλεια, όχι όμως και με τη λήθη. Στις βίαιες και μελαγχολικές σελίδες του βιβλίου της, η συγγραφέας περιγράφει πώς συμφιλιώνεται κανείς, σταδιακά, με τον εαυτό του.

Telerama

Όταν ασκείσαι στην απώλεια ενός μέρους του εαυτού σου, τότε φτάνεις να επινοήσεις τον ίδιο σου τον εαυτό. Με αυτή την πρόκληση κλείνει τούτο το έξοχο μυθιστόρημα. Να πετάξεις με τα δικά σου φτερά και όχι να στηριχτείς στις ρίζες σου: η Τέχνη της απώλειας είναι ένα στοίχημα που κερδήθηκε.

Le Canard enchaine
Σε 600 περίπου σελίδες, εύθυμες και τραγικές, συναρπαστικές και συγκινητικές, η νεαρή Αλίς Ζενιτέρ επιβεβαιώνει το ταλέντο της ως αφηγήτριας.
Le Figaro Magazine

Πέρα από τις πληροφορίες που δίνει αυτό το μυθιστόρημα, είναι επιπλέον μια σάρκινη μάζα βαμμένη με αίμα, ένας ζωντανός οργανισμός, την αισθητική τελειότητα του οποίου θαυμάζουμε, ενώ ταυτόχρονα μας κερδίζει με τις συγκινήσεις που το διαπερνούν.

Le Soir

Η Αλίς Ζενιτέρ θέτει τις λέξεις της πάνω σε αυτές τις πληγωμένες ζωές, στην επιθυμία για ζωή και στη μοίρα που μας κλυδωνίζει, χωρίς ποτέ να υπερβάλλει, αλλά με σεβασμό για τον χαρακτήρα των προσώπων της. Τελειώνοντας την ανάγνωση αυτού του μυθιστορήματος, αισθανόμαστε βαθύτατα συγκινημένοι.

La Libre Belgique

Η σαρκική γραφή αυτής της μυθιστορηματικής τοιχογραφίας θα σας αναστατώσει. Ένα από τα πιο επιτυχημένα μυθιστορήματα της χρονιάς.

Femme Actuelle

Με γραφή δυνατή και ποιητική, η Ζενιτέρ ερευνά το ζήτημα της ατομικής και συλλογικής ταυτότητας. Ένα σπουδαίο βιβλίο.

Madame Figaro

Υπέροχο μυθιστόρημα. Κάθε αναγνώστης και κάθε αναγνώστρια θα πει: «Η Ναϊμά είμαι εγώ. Η οικογένειά της είναι η δική μου».

Marie Claire