Ημερολόγια στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα 1942-1945

"H δράση του στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα κατά την περίοδο της Κατοχής ως ηγέτη του ΕΔΕΣ, μιας από τις σημαντικότερες αντιστασιακές οργανώσεις, έχει αποτυπωθεί σε πολλές ιστορικές μελέτες Ελλήνων και ξένων ερευνητών. Ο ίδιος ο Ζέρβας αποπειράθηκε να καταγράψει τα απομνημονεύματά του για την περίοδο 1941-1945 σε σειρά δημοσιευμάτων των εφημερίδων Ακρόπολις (1949-1950) και Απογευματινή (1957). Οι αναφορές αυτές, αν και διατηρούν τη σημασία τους, παρέμειναν ανολοκλήρωτες, καθώς καλύπτουν τμήμα μόνο της παρουσίας του Ζέρβα στο βουνό. Επιπλέον ενέχουν και το στοιχείο της χρονικής απόστασης από τα τεκταινόμενα της Κατοχής, αλλά και το στοιχείο της ενδιάμεσης παρεμβολής του πολυαίμακτου Εμφυλίου Πολέμου (1946-1949).

Σε αντίθεση με τις προσπάθειες αυτές, το πρωτότυπο ημερολόγιο του Ζέρβα (το οποίο ενημέρωνε ανελλιπώς από την πρώτη ημέρα της ανόδου του στο βουνό) δεν έχει ποτέ μέχρι σήμερα δημοσιευθεί αυτούσιο. Πρόκειται για κείμενο μεγάλης ιστορικής αξίας, στο οποίο αποτυπώνονται οι πολλαπλές δυσκολίες που αντιμετώπιζε ο στρατηγός ως προς την ευόδωση του εγχειρήματός του, όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις της περιόδου (από τον Γοργοπόταμο έως τη Μενίνα), η βιωμένη καθημερινότητα του αντάρτικου, η ζωή των χωρικών της Ηπείρου. Επιπλέον διακρίνονται ευκρινώς οι εντυπώσεις του Ζέρβα για τους συμμαχητές του, τους πολιτικούς αντιπάλους (κυρίως αυτούς του ΕΑΜ), τους Βρετανούς αξιωματικούς-συνδέσμους, τους Ιταλούς και Γερμανούς στρατιωτικούς, τα πολιτικά στελέχη που δρούσαν εντός και εκτός της χώρας. Είναι προφανές ότι η παρούσα έκδοση του ημερολογίου του Ναπολέοντα Ζέρβα έρχεται να καλύψει ένα σημαντικότατο κενό τόσο σε σχέση με την ιστορία της οργάνωσης, όσο και σε σχέση με τη γενικότερη ιστορία του ελληνικού αντιστασιακού κινήματος."

Βαγγέλης Τζούκας, Ιστορικός