Το παιχνίδι της ποιητικής δημιουργίας στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια

Ομηρικά νεότερα ή μάλλον πρόσφατα. Και βέβαια μπορεί κάποιος που δεν είναι και τόσο εξοικειωμένος με τις ομηρικές σπουδές να αναρωτηθεί τι καινούριο υπάρχει να το προσθέσει κανείς στον απέραντο ωεκανό της ομηρικής βιβλιογραφίας. Αλλά όσοι παρακολουθούν, έστω και στοιχειωδώς, την κίνηση των ομηριστών, γνωρίζουν πως οι σπουδές αυτές δεν έχουν τέλος. Οχι γιατί το παλιό ομηρικό ζήτημα συνεχίζει να παραμένει άλυτο -οι ομηριστές απλώς το παρακάμπτουν έχοντας μπροστά τους λίγο - πολύ αποκρυσταλλωμένες τις αντιμαχόμενες απόψεις-, αλλά γιατί καθεμιά ανάγνωση των δύο επών προκαλεί πλήθος νέων αντιδράσεων και απολαύσεων. Η Αλεξάνδρα Ζερβού -διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου Ομηρο και Παιδική Λογοτεχνία- επιχειρεί μια ανάγνωση της Ιλιάδας και της Οδύσσειας έχοντας ως εφόδια όχι μόνο τις σπουδές της (διδακτορικό σε ομηρικό θέμα), αλλά και όλη τη σύγχρονη σχετική βιβλιογραφία με ταυτόχρονη «εκμετάλλευση» στοιχείων από τις θεωρίες πρόσληψης, τη σημειολογία του θεάτρου και τη θεωρία του μυθιστορήματος. Ετσι, η Α. Ζερβού δεν διστάζει να συγκεράσει θεωρίες όπως εκείνη της Νεοανάλυσης που χάραξε ο αείμνηστος Ι.Θ. Κακριδής και συνέχισε ο W. Kullmann, με συμπεράσματα άλλων μελετητών σχετικά με την προφορική δημιουργία και την προφορική παράδοση, προκειμένου να καταδείξει το πέρασμα του Ομήρου από το ανώνυμο λαϊκό, προφορικό τραγούδι (θρησκευτικό, τελετουργικό ή εορταστικό) σε έναν λόγο έντεχνο και αρχιτεκτονικά δομημένο. Ο Ομηρος φαίνεται συχνά να ξεπερνά όχι μόνο τις θρησκευτικές αντιλήψεις της εποχής του, αλλά και να μεταπλάθει τα σπέρματα της προφορικής - ποιητικής παράδοσης σε κείμενο που να καθρεφτίζει «τις αναγνώσεις και τις συγκινήσεις όλων μας, παλιότερων και τωρινών κι αυτών που θα 'ρθουν...». Μια μελέτη που απευθύνεται στον ειδικό κατά κύριο λόγο και στο φιλόλογο, που δεν αποκλείει το φοιτητή, αλλά ούτε και όποιον άλλον αγαπάει τον Ομηρο και τη λογοτεχνία.



ΝΙΚΟΣ ΝΤΟΚΑΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 28/03/2003