Η δουλεία στον Φίλωνα τον Αλεξανδρέα

Το παρόν πόνημα αποσκοπεί στο να φωτίσει κάποιες πλευρές της σύλληψης της ιδέας της δουλείας και του αντίποδά της, της ελευθερίας, εννοιών καθοριστικών για την προσωπικότητα του ανθρώπινου όντος, έτσι όπως αναδύονται μέσα από τα γραπτά του αλεξανδρινού διανοητή, Φίλωνα. Ο Φίλων, ένας Ιουδαίος φιλόσοφος, διαποτισμένος από το πολυπολιτισμικό αμάλγαμα, που υφίστατο στην Αλεξάνδρεια, στις αρχές της Ρωμαιοκρατίας, προσφέρει τη δική του οπτική, υπό το πρίσμα της ισραηλιτικής θρησκείας. Απευθυνόμενος στον γνώστη της ελληνικής γλώσσας της εποχής, ο Φίλων προσφέρει μια σύλληψη των δύο εννοιών δουλείας/ελευθερίας με μια ιδιαίτερη χροιά πνευματικότητας, η οποία πηγάζει από την ανθρώπινη σχέση με το θείο. Αντιμετωπίζοντας μια σοβαρή πρόκληση τόσο σε θρησκευτικό όσο και σε πολιτισμικό αλλά και πολιτικό επίπεδο, ανέλαβε το δύσκολο έργο να παρουσιάσει τις ιουδαϊκές γραφές, κατά τρόπο που θα γίνονταν κατανοητές σε ένα δύσκολο κοινό, σε μια εποχή που το θρησκευτικό αίσθημα είχε ατονήσει, ενώ διάφορα φιλοσοφικά ρεύματα είχαν εμφανιστεί στο προσκήνιο. Ο Εβραίος διανοητής εγκολπώνεται πολλά ελληνορωμαϊκά φιλοσοφικά δόγματα, ειδικά τα στωικής προέλευσης, μπολιάζοντάς τα με την πατρογονική του θρησκεία και προσπαθώντας να κάνει την ιουδαϊκή κοσμολογία κατανοητή στο ευρύτερο κοινό της εποχής εκείνης. Ειδικά στο “περί δουλείας ζήτημα”, ο φιλόσοφος προσφέρει μια καινούργια ματιά στη σχέση της έννοιας αυτής με την ελευθερία, καθώς και στοιχεία που αφορούν το status της λειτουργίας του επαχθούς αυτού θεσμού κατά την εποχή εκείνη.