Απαντήσεις δίχως ερωτήματα

O σλοβένος φιλόσοφος Slavoj Zizek χρησιμοποιώντας εργαλεία και αντλώντας έμπνευση από ποικίλα πεδία της θεωρίας και της πράξης –από τη μαρξιστική θεωρία και τη λακανική ψυχανάλυση μέχρι τον κινηματογράφο, τη μουσική και τα προϊόντα καθημερινής κατανάλωσης– έχει κατορθώσει να προσφέρει όχι μόνο μία σύγχρονη κριτική ματιά απέναντι στην εκμεταλλευτική λειτουργία και στα αποτελέσματα κυριαρχίας του ύστερου καπιταλισμού, αλλά και μία αυτοκριτική ματιά στην κυρίαρχη αριστερή κριτική και στα κινήματα διαμαρτυρίας. Στο δοκίμιό του «Απαντήσεις δίχως ερωτήματα», ο Zizek γράφει λίγο μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης και των κινημάτων διαμαρτυρίας που πυροδότησε σ’ ολόκληρο τον κόσμο (Occupy, «Αγανακτισμένοι», «Αραβική Άνοιξη»), για να περιγράψει το παράδοξο φαινόμενο του να ακούγονται από παντού φωνές με αντικαπιταλιστικό περιεχόμενο την ίδια στιγμή που οι φωνές αυτές αποδεικνύονται βουβές σχετικά με την ανάγκη υπέρβασης του φιλελεύθερου-δημοκρατικού πλαισίου λειτουργίας του καπιταλισμού υπό μία χειραφετητική προοπτική. Μήπως η αντικαπιταλιστική απάντηση δίνεται σ’ ένα ερώτημα που δεν έχει ακόμη τεθεί;

«Η επαναλαμβανόμενη ιστορία της σύγχρονης αριστεράς είναι αυτή ενός ηγέτη ή κόμματος που εκλέχθηκε υπό τον ενθουσιασμό όλων, υποσχόμενος έναν νέο κόσμο –σύντομα, όμως, συνήθως μετά από δύο χρόνια, σκοντάφτει πάνω στο βασικό δίλημμα: τολμάμε να ακουμπήσουμε τους καπιταλιστικούς μηχανισμούς ή απλώς αποφασίζουμε να ‘παίξουμε το παιχνίδι τους’; Αν κανείς πειράξει τους μηχανισμούς, τότε δέχεται άμεσα την τιμωρία των αναταραχών της αγοράς, του οικονομικού χάους και όλων των υπολοίπων».

Slavoj Zizek