Η μαριονέτα και ο νάνος

Τον έχουν αποκαλέσει «ακαδημαϊκό ροκ σταρ» και «κακό παιδί της θεωρίας» όμως η γραφή του Σλάβοϊ Ζίζεκ συνδυάζει εντυπωσιακή ευρυμάθεια με συχνές αναφορές στην μαζική κουλτούρα. Στο βιβλίο του Η μαριονέτα και ο νάνος επιχειρεί μια διεξοδική ανάγνωση του σημερινού θρησκευτικού αστερισμού από την οπτική γωνία της λακανικής ψυχανάλυσης. Έρχεται κριτικά αντιμέτωπος και με τις δυο κυρίαρχες εκδοχές της σημερινής πνευματικότητας -τον γνωστικισμό της Νέα Εποχής [New Age] και τον αποδομητικό λεβινάσιο Ιουδαϊσμό- και προσπαθεί να αποκαταστήσει τον «υλιστικό» πυρήνα του Χριστιανισμού.[...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Σύμφωνα με μια διαστροφική ερμηνεία του Χριστιανισμού, ο Θεός έριξε πρώτα την ανθρωπότητα στην αμαρτία για να δημιουργήσει έπειτα την ανάγκη για σωτηρία. Μέρος αυτής της στρατηγικής ήταν ο πρώτος απαγορευτικός νόμος, που γέννησε την επιθυμία παράβασης και προκάλεσε την πτώση. Με βάση αυτό το ερμηνευτικό σχήμα, η θυσία του Ιησού παρουσιάζεται τελικά ως η Λύτρωση από τα προβλήματα που ο ίδιος ο Θεός δημιούργησε. Είναι άραγε δυνατή μια διαφορετική ανάγνωση, ικανή να αμφισβητήσει αυτό το διαστροφικό παιχνίδι χειραγώγησης και να αποκαλύψει τον ανατρεπτικό πυρήνα του Χριστιανισμού; Με το παρόν βιβλίο του ο Σλάβοϊ Ζίζεκ επιχειρεί να δώσει μια καταφατική απάντηση σε αυτό το ερώτημα.

Ενα πρώτο παράδοξο είναι σίγουρα το ότι ο Σλοβένος φιλόσοφος δηλώνει από την αρχή ότι είναι «αμετανόητα υλιστής» και ότι ο αθεϊσμός του όχι μόνον δεν αποτελεί εμπόδιο αλλά είναι κίνητρο και αναγκαία προϋπόθεση για την πρόσβαση στον πυρήνα της χριστιανικής εμπειρίας. Ενα δεύτερο παράδοξο έγκειται στο ότι ο Ζίζεκ στηρίζει τη δική του επανερμηνεία του Χριστιανισμού σε μιαν ετερόδοξη ανάγνωση της θεολογίας του Απόστολου Παύλου, του θεμελιωτή δηλαδή της χριστιανικής ορθοδοξίας. Ο Παύλος κατέχει στην ιστορία του Χριστιανισμού μια θέση ανάλογη με εκείνη του Λένιν στην ιστορία του μαρξισμού. Υιοθετεί τη θέση της μαχητικής στράτευσης και αναλαμβάνει το έργο της οργάνωσης μιας νέας συλλογικότητας (της χριστιανικής κοινότητας). Μολονότι -ή μάλλον ακριβώς επειδή- δεν ανήκε στον «εσώτερο κύκλο» του Χριστού, κατορθώνει να διατυπώσει τα βασικά αξιώματα της χριστιανικής πίστης και να ανυψώσει τον Χριστιανισμό από μια ιουδαϊκή σέκτα σε μια οικουμενική θρησκεία.

Αυτό που βρίσκει στον Παύλο ο Ζίζεκ είναι μια προσπάθεια να σπάσει ο φαύλος κύκλος του νόμου και της αμαρτίας που αλληλοσυντηρούνται.

Ο Ζίζεκ εγγράφει τη δική του ερμηνεία του Χριστιανισμού (ως «θρησκείας του αθεϊσμού») σε μια γενικότερη πολεμική ενάντια στους κυριότερους ιδεολογικούς μύθους της μεταμοντέρνας εποχής μας. Τα βέλη τής κριτικής του στρέφονται ενάντια στην απόρριψη των μεγάλων ιδεολογικών σκοπών, που θεωρούνται από την κυρίαρχη σκέψη συνώνυμοι τού ολοκληρωτισμού ή της τρομοκρατίας. Σε αντίθεση με τη «μετα-μεταφυσική» τάση του μεταμοντερνισμού, που νοιάζεται μόνον για την επιβίωση και εγκαταλείπει όλους τους υπερβατικούς σκοπούς, ο Ζίζεκ τονίζει ότι αυτό που κάνει τη ζωή «άξια να τη ζεις» είναι «η συνειδητοποίηση ότι υπάρχει κάτι για το οποίο είμαστε έτοιμοι να ρισκάρουμε τη ζωή μας».



ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 05/08/2005