Το Είναι ως κοινωνία

Η Εκκλησία δεν είναι απλώς ένα καθίδρυμα. Είναι «τρόπος υπάρξεως», ένας τρόπος τού είναι. Το μυστήριο της Εκκλησίας, ακόμη και στην ιδρυματική-θεσμική του διάσταση, συνδέεται βαθιά με το είναι του ανθρώπου, με το είναι του κόσμου και με αυτό το είναι του Θεού. Δυνάμει του δεσμού αυτού, τόσο χαρακτηριστικού της πατερικής σκέψης, η Εκκλησιολογία αποκτά ιδιαίτερη σημασία, όχι μόνο για όλες τις πλευρές της θεολογίας, αλλά και για τις υπαρξιακές ανάγκες του ανθρώπου σε κάθε εποχή.
Κατ' αρχάς, η εκκλησιολογική υπόσταση συνδέεται άρρηκτα με το ίδιο το είναι του Θεού. Ως μέλος της Εκκλησίας, ένας άνθρωπος γίνεται αυτόχρημα «εικόνα του Θεού», υπάρχει κατά τον τρόπο που υπάρχει ο ίδιος ο Θεός, προσλαμβάνει τον «τρόπο τού είναι» του Θεού. Ο τρόπος αυτός του είναι δεν αποτελεί ηθικό επίτευγμα, κάτι που ο άνθρωπος κατορθώνει. Είναι ένας τρόπος σχέσης με τον κόσμο, με τους άλλους ανθρώπους και με τον Θεό, γεγονός κοινωνίας και για τον λόγο τούτο δεν δύναται να πραγματοποιηθεί ως μία ατομική κατάκτηση, παρά μόνο ως ένα εκκλησιατικό γεγονός.
Για να εμφανίσει, ωστόσο, η Εκκλησία τον τρόπο τούτο υπάρξεως, πρέπει και η ίδια να είναι μια εικόνα του τρόπου κατά τον οποίο ο Θεός υπάρχει. Σύνολη η δομή της, τα λειτουργήματά της, κ.λπ. οφείλουν να εκφράζουν τον τρόπο τούτο υπάρξεως. Κι αυτό σημαίνει πάνω απ' όλα, ότι η Εκκλησία οφείλει να έχει ορθή πίστη, σωστή θεώρηση όσον αφορά το είναι του Θεού. Η ορθοδοξία εν σχέσει με το είναι του Θεού δεν συνιστά πολυτέλεια για την Εκκλησία και για τον άνθρωπο: είναι μια υπαρξιακή ανάγκη.
Κατά την πατερική περίοδο, δεν γίνεται σχεδόν καμμία μνεία στο είναι της Εκκλησίας, ενώ πολλά έχουν γραφεί για το είναι του Θεού. Το ζήτημα που απασχολούσε τους Πατέρες δεν ήταν να γνωρίσουν αν ο Θεός υπήρχε ή όχι - η ύπαρξη του Θεού ήταν ένα «δεδομένο» για όλους σχεδόν τους ανθρώπους της εποχής, χριστιανούς ή ειδωλολάτρες. Το ερώτημα που βασάνιζε ολόκληρες γενεές ήταν μάλλον: «πώς» υπάρχει ο Θεός. Κι ένα τέτοιο ερώτημα είχε άμεσες συνέπειες τόσο για την Εκκλησία όσο και για τον άνθρωπο, αφού αμφότερα θεωρούνταν «εικόνες του Θεού».
Η απάντηση στο ερώτημα για το είναι του Θεού, κατά την πατερική περίοδο, δεν ήταν εύκολη. [...]

Περιεχόμενα:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ
Α. ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ: Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΜΙΑΣ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
Β. ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ: Η ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
2. ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ
Β. ΑΛΗΘΕΙΑ, ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ
1. Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΔΙΑ ΤΟΥ «ΛΟΓΟΥ»
2. Η ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
3. Η ΤΡΙΑΔΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
4. Η «ΑΠΟΦΑΤΙΚΗ» ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
5. Η ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
6. Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΔΙΑ ΤΗΣ «ΕΙΚΟΝΟΣ»
Γ. ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΙΑ: ΟΙ ΥΠΑΡΞΙΑΚΕΣ ΣΥΝΕΠΑΓΩΓΕΣ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
1. ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΠΤΩΤΙΚΗ ΥΠΑΡΞΗ: Η ΡΗΞΗ ΜΕΤΑΞΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
2. Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ
3. Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΣΩΤΗΡΑΣ
Δ. Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ: ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΣΥΝΘΕΣΕΩΣ
1. ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΟΥΜΕΝΟ ΕΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙ
2. Η ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ ΩΣ Ο ΤΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ
3. Ο ΧΡΙΣΤΟΣ, ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Β. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ
Γ. ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΝΘΕΣΕΩΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
4. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΚΑΘΟΛΙΚΟΤΗΤΑ
Α. Ο «ΕΝΑΣ» ΚΑΙ ΟΙ «ΠΟΛΛΟΙ» ΣΤΗΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Β. Η ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΚΑΘΟΛΙΚΟΤΗΤΑΣ
Γ. Η ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η «ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΝ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ»
Δ. ΜΕΡΙΚΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
5. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΧΗ
Α. ΟΙ ΔΥΟ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ: Η «ΙΣΤΟΡΙΚΗ» ΚΑΙ Η «ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΚΗ»
Β. ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ «ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ» ΚΑΙ ΤΗΣ «ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ
Γ. ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
1. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΔΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΥ ΚΗΡΥΓΜΑΤΟΣ
2. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΔΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΜΑΤΟΣ
Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΔΙΑΛΟΓΟ
6. ΙΕΡΩΣΥΝΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Α. Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ
Β. Ο «ΣΧΕΣΙΑΚΟΣ» ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΙΕΡΩΣΥΝΗΣ
Γ. Ο «ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΟΣ» ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΙΕΡΩΣΥΝΗΣ
Δ. ΙΕΡΩΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ
Ε. Η «ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ» ΤΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΜΑΤΟΣ
7. Η ΤΟΠΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΕ ΜΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Α. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ
Β. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΗΜΕΡΑ
1. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΟΤΗΤΑ
2. ΤΟΠΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΤΗΤΑ
3. Η ΤΟΠΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΕ ΕΝΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΙΑΙΡΕΣΗΣ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ

Διορθώσεις: Πέτρος Γιαρμενίτης
Τυπογραφική επιμέλεια: Μανόλης Βελιτζανίδης