Ύβρις και Νέμεσις

Η καταστροφική εκμετάλλευση του πλανήτη προκαλεί πλέον συχνά
συζητήσεις και αναλύσεις πάνω στα όρια της οικονομικο-τεχνικής
ανάπτυξης που όμως αφορούν μόνον τις ολικές παραμέτρους του
θέματος. Θα μπορούσε όμως να αντιμετωπιστεί αυτό το καταστροφικό
φαινόμενο του πολιτισμού μας χωρίς να ασχοληθούμε και με το
ψυχικό του υπέδαφος; Γιατί άραγε επιθυμούμε μια υπέρμετρη, χωρίς
όρια, ανάπτυξη; Αλλωστε, όπως διδάσκει ο μύθος του Ικαρου και
του μαθητευόμενου μάγου, η λύση δεν θα προέλθει τόσο από την
εξεύρεση εξωτερικών ορίων όσο από τον αυτοπεριορισμό του
ανθρώπου. Οι αρχαίοι Ελληνες, πάνω στον πολιτισμό των οποίων
θεμελιώθηκε η δυτική νοοτροπία, ένιωθαν δέος εμπρός στην ύβρη,
τη δίψα του άπειρου που ενυπάρχει στον καθένα και πίστευαν ότι
επέφερε τη νέμεση των θεών. Μια καλύτερη μελέτη της ιστορίας των
αρχαίων Ελλήνων μας υποδεικνύει ότι η ανάλυση των ορίων της
ανάπτυξης δεν μπορεί να αφορά μόνον τις τεχνικές της πλευρές,
αλλά πρέπει να επικεντρώνεται και στην ψυχολογική της
συνισταμένη κυρίως όταν κυριαρχεί το αίσθημα ενοχής ότι
παραβιάζουμε έναν πανάρχαιο θεϊκό νόμο.