The success manager

Η επιτυχία δεν είναι απλώς θέμα ικανοτήτων. Πολύ μεγάλη σημασία έχει να μπορεί κανείς να συνδυάζει αυτές τις ικανότητες. Κι ακόμη το πόσο είναι ικανός ν' αντέχει στις δυσκολίες και να επιμένει, το πώς να στρέφει την τύχη υπέρ του, αλλά και το πώς να αντιμετωπίζει το αναπάντεχο με ετοιμότητα. Όλα αυτά πρέπει να συνυπάρχουν, και πολλά άλλα επίσης.
Το κείμενο αυτό γράφτηκε τον 19ο αιώνα και αποτέλεσε οδηγό για πολλούς ηγέτες, τόσο της εποχής του όσο και μεταγενέστερους. Σπάνια θα συναντήσει κανείς τόσο σαφή και ξεκάθαρη σκέψη, που έχει τόσο καλά θεμελιώσει θεωρητικά την τέχνη της κοινωνικής αναρρίχησης, τόσο έντιμο λόγο και άριστη γνώση της ανθρώπινης ψυχής.





ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ





Πρόλογος



Μη νομίσετε πως θα καθίσω τώρα να αναλύσω στον πρόλογο πόσο σημαντικό είναι αυτό το βιβλίο, ούτε την αιτία και τον τρόπο που γράφτηκε. Κάθε μη ηλίθιος αναγνώστης αυτά τα πράγματα τα καταλαβαίνει από μόνος του. Και φαίνεται απίστευτο που εδώ και τόσες χιλιάδες χρόνια κανένας συγγραφέας, ούτε από τους σοβαρούς ούτε από τους σοβαροφανείς, δεν σκέφτηκε να καταπιαστεί με το θέμα που πραγματεύεται. Ειδικά δε στην εποχή μας, όπου οι πάντες άλλο δεν έχουν στο μυαλό τους παρά πώς θ' ανέβουν όσο πιο ψηλά γίνεται...

Εγώ θα θεωρήσω ότι ο κόπος μου που κάθισα και το έγραψα θα έχει ανταμειφθεί και με το παραπάνω, αν οι ιθύνοντες, με αφορμή αυτό το βιβλίο, αντιληφθούν πόσο απαραίτητο είναι να ιδρύσουν στα Πανεπιστήμια έδρα Κοινωνικής Αναρρίχησης, όπως ακριβώς έχουν ιδρύσει έδρες Θεολογίας και Πολιτικής Οικονομίας.

Το να σπουδάζει κανείς την τέχνη της κοινωνικής αναρρίχησης αποτελεί εδώ και πολύ καιρό αναγκαιότητα, όχι μόνο επειδή η κοινωνική πραγματικότητα είναι σκληρή, αλλά και γιατί οι ίδιοι οι δημοκρατικοί μας θεσμοί είναι αυτοί που είναι.

Σημείωση: Λαμβανομένης υπόψη της πνευματικής νωθρότητας των μελών της σημερινής κοινωνίας, ως αποτέλεσμα της οικονομικής ευρωστίας κάτω από την οποία διατελούν όλες οι τάξεις της, έχω την υποψία ότι η εισαγωγή που ακολουθεί μπορεί να φανεί σε κάποιους βαρετή. Όσοι βαρεθούν να διαβάσουν τις λιγοστές σελίδες της πριν γευτούν τα λιγότερο αυστηρά νοήματα της μελέτης μου καλά θα κάνουν να κλείσουν το βιβλίο και να πάνε ν' ασχοληθούν με τίποτ' άλλο. Δεν μ΄ ενδιαφέρουν καθόλου.



Εισαγωγή



Αναδεύοντας κανείς τα τρίσβαθα της ανθρώπινης ψυχής, θα κουραστεί ν' ανακαλύπτει ένστικτα που κάθε άλλο παρά σχέση έχουν με την ιδέα της Ισότητας. Αντιθέτως, πρόκειται για ένστικτα από τα πιο βίαια και έντονα: η περηφάνια, η ζήλια, ο εγωισμός, η αδιαλλαξία, το πάθος για ηδονές και για εξουσία.

Αποτελεί μυστήριο λοιπόν πώς γίνεται και οι άνθρωποι διατυμπανίζουν τόσο πολύ την Ισότητα. Η μόνη εξήγηση που μπορώ να δώσω είναι ότι το κάνουν μόνο και μόνο γιατί, διακηρύσσοντας την Ισότητα, φαντάζουν μοντέρνοι και, παράλληλα, ικανοποιούν τη ματαιοδοξία τους να φαίνονται έναντι των άλλων ως υπεράνω.

Ξέρω ότι η άποψή μου αυτή ενοχλεί κάποιους. Η πικρή αλήθεια όμως είναι ότι στην πολιτική και στην κοινωνική ζωή έχει απόλυτη ισχύ. Πάρτε για παράδειγμα τις επαναστάσεις: Πριν επικρατήσουν, δηλαδή πριν βγουν στη μέση τα προσωπικά συμφέροντα των επαναστατών, αποτελούν κοινωνικές εκρήξεις που προκύπτουν από ανάγκη, πάθος και αγνά κίνητρα, έτσι ώστε κάθε τίμιος άνθρωπος να είναι υποχρεωμένος να τις θεωρήσει απολύτως θεμιτές. Τώρα σχετικά με το πώς μεταλλάσσονται στο μέλλον, αφού επικρατήσουν, καλύτερα να μη μιλάμε.

Μετά τις παραπάνω διαπιστώσεις, ας προχωρήσουμε σε κάποια πρώτα συμπεράσματα που θέτουν εν μέρει τις βάσεις του σκεπτικού αυτού του βιβλίου:



Πρώτο κεφάλαιο



1. Η κοινωνία είναι ένα πεδίο μάχης, το οποίο προσπαθούν να κυβερνήσουν οι νόμοι.

Η τάξη που διέπει την κοινωνική ζωή δεν είναι παρά η επιφάνεια. Στην πραγματικότητα στα βάθη της μαίνεται πόλεμος, ένας πόλεμος που τα κίνητρά του δεν διαφέρουν σε τίποτα από εκείνα που οπλίζουν τα χέρια των λαών. Ο κάθε άνθρωπος έρχεται στη ζωή για να εξυπηρετήσει αποκλειστικά και μόνο τα δικά του συμφέροντα και τα δικά του πάθη, στο όνομα της Φύσης του, η έκφραση της οποίας αποκαλείται Δικαίωμα της Προσωπικότητας. Το δικαίωμα αυτό, έτσι όπως εκφράζεται σε κάθε εποχή, καθορίζει τόσο τους κανόνες της μάχης όσο και τα όπλα που επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν. Προκύπτει ένας ολόκληρος κόσμος από στρατηγικές, ίντριγκες και τεχνάσματα, μια ολόκληρη τέχνη επίθεσης και άμυνας, μια ολόκληρη στρατηγική, που, με παραλλαγές, ισχύει σε κάθε εποχή και σε κάθε τόπο. Η μάχη δίνεται άνθρωπο με άνθρωπο, κοινωνική τάξη με κοινωνική τάξη. Και πάνω από τη μάχη αυτή υπερίπταται ως όραμα η ανεξάντλητη έννοια της Φιλοδοξίας, κύρια σημεία της οποίας είναι η Εξουσία, η Ισχύς, η Κοινωνική Θέση, το Χρήμα και η Δόξα.

Αυτό δεν αποτελεί φαινόμενο της εποχής μας. Έτσι γινόταν πάντα. Η διαφορά είναι πως οι σύγχρονες κοινωνίες διεξάγουν τη μάχη κάτω από συνθήκες ιδιαίτερα ασαφείς. Δεν υπάρχει κάποια αυστηρή ταξική διάκριση που να περιορίζει τις δραστηριότητες του καθενός σε μια συγκεκριμένη σφαίρα. Ολόκληρη η κοινωνική μάζα καλείται να μπει στην αρένα με αιχμή του δόρατος την προσωπική πρωτοβουλία. Τίποτα δεν μπορεί πλέον να σταθεί εμπόδιο στο μέλλον ακόμα και του πιο ταπεινού ανθρώπου, αν αυτός έχει γεννηθεί με το μικρόβιο της Φιλοδοξίας.

Πώς είναι λοιπόν δυνατόν να διατηρηθεί η ισορροπία κάτω από αυτές τις συνθήκες;

Πώς είναι δυνατόν μέσα από τέτοιον έντονο ανταγωνισμό να μην περνάμε διαρκώς από τον εμφύλιο πόλεμο στον κοινωνικό πόλεμο;

Πώς γίνεται με τόσους πολλούς ανθρώπους που πιέζονται από τις ανάγκες, τους πόθους και τα μίση τους, να μην καταλήξουν όλα, κάποια στιγμή, σε μια τεράστια εξέγερση;
Ποιος μπορεί να κάνει τις μάζες να ανεχθούν το ζυγό της δουλείας και της φτώχειας; Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις; Η φιλοσοφία; Η αγάπη για τον ηγέτη ή η αγάπη για την πατρίδα; Οι ερωτήσεις αυτές μένουν αναπάντητες. Ή τάχα ο φόβος των νόμων; Μα αν τα πράγματα ωριμάσουν τόσο που να καταλήξουμε έτσι ώστε από τη μία πλευρά να βρεθούν μόνο αυτοί που επιθυμούν να υπερασπιστούν τους νόμους κι από την άλλη αυτοί που είναι αποφασισμένοι να τους ανατρέψουν, το ποιος θα νικήσει είναι θεωρητικά προφανές.

Πόσοι είναι οι άνθρωποι που η κοινωνία ευνοεί σε σχέση με τα εκατομμύρια αυτών που στην ουσία περιφρονεί; Μα απλώς ένα μικρό τρέμουλο να πιάσει όλους τους αδικημένους, θα γεμίσει μονομιάς με ερείπια η Οικουμένη.

Κι όμως, τις περισσότερες φορές, όχι μόνο τίποτα δεν γκρεμίζεται, αλλά ούτε καν κινείται, κι όλα μπαίνουν ξανά στη θέση τους, όπως ήταν πριν αναστατωθούν. Γιατί αυτό; Μα επειδή:

2. Υπάρχει πάντα ένα μυστικό στην κοινωνική οργάνωση που ουδέποτε αποκαλύπτεται. Έχει να κάνει με την ανθρώπινη ψυχή.

Το μόνο σίγουρο είναι πως από τα περί Ισότητας τίποτα ή σχεδόν τίποτα δεν υλοποιείται στην πραγματικότητα. Υποτίθεται ότι διακηρύξαμε τα ίσα δικαιώματα επειδή δεν αντέχαμε την ανισότητα των δυνάμεων της κοινωνίας. Εντάξει, οι διακρίσεις καταγωγής καταργήθηκαν. Πώς μπορούν όμως να καταργηθούν κι εκείνες που έχουν να κάνουν με την ανωτερότητα των φυσικών ικανοτήτων; Δεν υπάρχει τρόπος! Κι όμως είναι αρκετές για να αποκαταστήσουν προνόμια, για να υψώσουν μεταξύ των ανθρώπων φράγματα, τόσο αξεπέραστα όσο και αυτά τα οποία χώριζαν κάποτε τις διαφορετικές κοινωνικές τάξεις. Σήμερα ο καθένας στη γραμμή εκκίνησης μπορεί να πάρει τη θέση που είναι εκ φύσεως ικανός να πάρει. Έτσι, άλλοι καταφέρνουν και εξυψώνονται από τη δουλειά και τα ταλέντα τους στα υψηλότερα στρώματα, άλλοι δεν μπορούν να κατακτήσουν κάτι παραπάνω παρά μόνο τις μεσαίες θέσεις του μεγάλου όχλου κι άλλοι, που έτυχε να γεννηθούν σε οικογένειες των υψηλών στρωμάτων, επειδή δεν έχουν ταλέντα σε συνδυασμό με ανάλογη εργατικότητα, κατρακυλούν στα τελευταία στρώματα της κοινωνίας, στα οποία και είναι αναγκασμένοι να παραμείνουν για όλη τους τη ζωή.

Τι συμπέρασμα λοιπόν μπορεί να βγάλει κανείς; Ότι όλα βρίσκονται στο βάθος της ανθρώπινης ψυχής. Εκεί υπάρχουν ισχυρά ένστικτα, που εξαιτίας τους οι άνθρωποι δέχονται να υφίστανται τα πάντα και να σκύβουν το κεφάλι. Ο κάθε άνθρωπος μεμονωμένα και, κατ' επέκτασιν, οι πολλές και διαφορετικές ομάδες που απαρτίζουν την κοινωνία έλκονται προς τα πάνω ή μένουν προσκολλημένοι στην κατάντια στην οποία γεννήθηκαν από δυνάμεις έλξης και βαρύτητας, των οποίων οι αρχές βρίσκονται μέσα στην ψυχή τους κι από τις οποίες δεν μπορούν να γλιτώσουν.

Όλες οι σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους διαμορφώνονται σύμφωνα με το αν ο καθένας είναι πλασμένος να επιβάλλει ή να υφίσταται. Πρώτα υποτασσόμαστε στον εαυτό μας και στη συνέχεια στους άλλους. Πάντα ανάλογα με το βαθμό ψυχικής δύναμης, η οποία υπάρχει εκ γενετής μέσα τους. Αυτή είναι εκείνη που κυριαρχεί και, ό,τι και να κάνουν, αυτή είναι που τους καθορίζει τη θέση τους στην κοινωνία.

Η πραγματικότητα που περιγράφεται πιο πάνω εμπεριέχει, ασφαλώς, ένα είδος μοιρολατρίας, η οποία έχει να κάνει με την κατανομή της εξυπνάδας και της αντοχής καθώς και των άλλων κοινωνικά ενεργών πλεονεκτημάτων του χαρακτήρα ανάμεσα στους ανθρώπους, κατανομή που έχει να κάνει αποκλειστικά και μόνο με την εκάστοτε ιδιοτροπία της τύχης.

Καταλαβαίνουμε λοιπόν τι το ανηλεές και μοιραίο υπάρχει στην ανθρώπινη επιθυμία. Και το μυστικό που δεν αποκαλύπτεται είναι ότι η επιθυμία φρενάρεται από τους ίδιους τους νόμους που προστατεύουν την Ισότητα. Το φρενάρισμα αυτό ασφαλώς και αποτελεί μια ισχυρή έκφραση Βίας.

Η δύναμη, η περιουσία, η κοινωνική θέση, η φήμη και η δόξα είναι σε ανεπάρκεια. Δεν μπορούν να τα κατέχουν παρά μόνο οι λίγοι κι εκλεκτοί.

Το ξεκίνημα της ζωής του κάθε ανθρώπου δεν είναι παρά μια λοταρία στην οποία λίγοι μόνο αριθμοί κερδίζουν. Οι κερδισμένοι έχουν πολύ περισσότερα φυσικά εφόδια για να παραγκωνίσουν τους υπόλοιπους.

Το κράμα των ανθρώπων της κοινωνίας μοιάζει με τα πλήθη που συνωστίζονται σε πολύ μικρούς δημόσιους χώρους και προσπαθούν να μη μείνουν απ' έξω. Αυτοί που δεν έχουν πολύ δυνατά πλευρά για ν΄ αντέξουν την πίεση συνθλίβονται ή αυτοί που το κεφάλι τους δεν ξεπερνά πολύ το μέσο ύψος στο πλήθος για να μπορούν να αναπνεύσουν, πνίγονται.

Στο παιχνίδι των κοινωνικών δυνάμεων, οτιδήποτε είναι ασθενές αναπόφευκτα ισοπεδώνεται. Αυτός είναι ο νόμος της μάχης, κι αυτό στην εποχή μας είναι η μεγαλύτερη αλήθεια.

Στα πόδια των κατακτητών του, ο άνθρωπος που έχει πια πέσει είναι ένα τίποτα, ένα συνηθισμένο πτώμα κάποιου που είναι φυσικό να χαθεί στο πεδίο της μάχης.

Οι ιαχές του πλήθους πνίγουν τους αναστεναγμούς του ηττημένου και η κυρίαρχη ιαχή ανάμεσα στο πλήθος είναι: Επιτυχία! Στόχοι!

Επιτυχία! Στόχοι! Οι λέξεις αυτές καθορίζουν ολόκληρο τον Πολιτισμό. Η τελευταία λέξη της σύγχρονης κοινωνικής φιλοσοφίας δεν είναι τίποτ' άλλο παρά το να αναζητάς τρόπους για να πετύχεις.
Το δρόμο προς την Επιτυχία δεν γίνεται να σ' τον δείξει άλλος. Είναι δρόμος απόλυτα προσωπικός. Πρέπει να τον βρεις μόνος σου. Το μόνο που μπορεί να σε καθοδηγήσει για να τον βρεις είναι τα εξής αξιώματα, που έχουν προκύψει από την εμπειρία:

Τα μυστικά της ζωής δεν είναι κάτι που μαθαίνεται θεωρητικά.

Όταν μάθουμε τη ζωή είναι ανοησία να προσπαθήσουμε να την μάθουμε και σε άλλους. Η διδασκαλία μας δεν πρόκειται να τους χρησιμεύσει σε τίποτα.

Αυτοί που κάθονται και πολυψάχνουν θεωρητικά τη ζωή είναι αυτοί οι οποίοι γίνονται λιγότερο επιτυχημένοι.