Η προστατευτική λειτουργία των ατομικών δικαιωμάτων κατά τη νομολογία του ΕΔΔΑ

Τα θεμελιώδη δικαιώματα διασφαλίζουν πρωταρχικά μια σφαίρα ιδιωτικής αυτονομίας, στην οποία απαγορεύονται αυθαίρετες επεμβάσεις του κράτους. Εδώ και αρκετές δεκαετίες γίνεται όμως δεκτό, τουλάχιστον στον ευρωπαϊκό χώρο, πως το κράτος υπέχει, επιπλέον, την υποχρέωση (στην οποία αντιστοιχούν αγώγιμα υποκειμενικά δικαιώματα) να λαμβάνει μέτρα, προκειμένου να προστατεύσει τα πρόσωπα που υπόκεινται στην εξουσία του από κινδύνους τους οποίους προκαλούν, κυρίως, ιδιώτες, αλλά και άλλα κράτη ή φυσικά φαινόμενα. Αυτό φαίνεται καθαρά στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς υπό τη γενική κατηγορία των «θετικών υποχρεώσεων» του κράτους έχει αναπτυχθεί μια πλούσια νομολογία σχετικά με την προστατευτική λειτουργία των δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στη Σύμβαση.

Σκοπός της παρούσας μονογραφίας είναι, αφού παρουσιάσει τη σχετική νομολογία, να εντοπίσει το θεμέλιο της προστατευτικής λειτουργίας των ατομικών δικαιωμάτων που αναγνωρίζει η ΕΣΔΑ, καθώς και τις πηγές και τις μορφές κινδύνου που την ενεργοποιούν, να εξειδικεύσει το περιεχόμενο και τους αποδέκτες των προστατευτικών υποχρεώσεων και ιδίως να αναλύσει τη μέθοδο και τα κριτήρια βάσει των οποίων ελέγχονται τυχόν παραβιάσεις τους. Τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει η έρευνα της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, αν και παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την ελληνική θεωρία και πράξη ήδη λόγω της αυθεντίας του ερμηνευτικού δεδικασμένου που απορρέει από τις αποφάσεις του Στρασβούργου, αξιοποιούνται περαιτέρω για να μελετηθεί συνοπτικά, στο επίμετρο του έργου, η θέση της προστατευτικής λειτουργίας των συνταγματικών δικαιωμάτων στην ελληνική έννομη τάξη. Ειδικότερα, εξετάζεται αν η συστηματικότερη επεξεργασία και ευρύτερη χρήση της έννοιας των υποχρεώσεων προστασίας θα μπορούσε να έχει πρακτικό αντίκρισμα και μάλιστα ακόμα και πέραν του πεδίου της νομικής δογματικής.