Γιάννη Ψυχάρη, Fioretti per Francesca

Είναι άραγε δυνατόν κάποιος να συνθέσει στίχους σε μια γλώσσα που δεν την γνωρίζει, έστω και αν είναι έγκριτος γλωσσολόγος και χαρισματικός λογοτέχνης; Αυτό το ερώτημα γεννάται σε όποιον φυλλομετρήσει ένα βιβλίο του Γιάννη Ψυχάρη που εκδόθηκε στο Παρίσι το 1925. Αυτό τιτλοφορείται Fioretti per Francesca και περιλαμβάνει δύο ποιητικές συλλογές του στα ιταλικά, γλώσσα που όμως ο ίδιος δεν γνώριζε τουλάχιστον επαρκώς. Τα 306 ποιήματα του τόμου απευθύνονται σε μια γυναικεία μορφή, τη Francesca. Και ενώ εξιστορεί ο Ψυχάρης τον έρωτά του γι’ αυτή, προσθέτει επιπλέον ότι την νυμφεύθηκε και έκαναν μάλιστα μαζί δώδεκα παιδιά. Προφανώς αυτές οι υπερβολές έχουν χρησιμοποιηθεί από τον ποιητή, ώστε ο αναγνώστης να πιστέψει πως η συγκεκριμένη μούσα του είναι φανταστική. Από την άλλη όμως υπαινίσσεται ότι χρησιμοποιεί την ιταλική γλώσσα, γιατί η ερωμένη του ήταν Γαλλίδα, αλλά από την Κορσική, οπότε ιταλόφωνη. Το ερώτημα πάντως είναι πώς κατόρθωσε να γίνει ιταλόφωνος ο Ψυχάρης. Ο ίδιος παραδέχεται ότι ζήτησε βοήθεια από πανεπιστημιακούς συναδέλφους του, διαπρεπείς ιταλιστές, των οποίων ωστόσο δεν δεχόταν τις υποδείξεις. Αντιθέτως δέχτηκε τις συμβουλές μιας νεαρής Ιταλίδας που αργότερα καθιερώθηκε ως ιέρεια στον χώρο της μόδας. Πρόκειται για την Elsa Schiaparelli, τη γνωστή αντίπαλο της Coco Chanel. Ο Τυχάρης το προτελευταίο ποίημα της συλλογής το απευθύνει σε μια πεθαμένη, την οποία αγάπησε παράφορα και με αυτή ήταν που πραγματικά θα ήθελε να είχε αποκτήσει τα δώδεκα παιδιά. Πρόκειται μήπως για την Όλγα Αρ. Βαλαωρίτη που τα πρώτα χρόνια της σύντομης ζωής της τα είχε περάσει στη Βενετία;