Κάρολος Δαρβίνος Αυτοβιογραφία

Όλοι έχουμε ακούσει για το Δαρβινισμό, ελάχιστοι όμως γνωρίζουμε για τον άνθρωπο Δαρβίνο. Αυτή είναι η ιστορία της ζωής του, γραμμένη από τον ίδιο για τα παιδιά του. Χωρίς να προορίζεται να δει κάποτε το φως της δημοσιότητας, αποκαλύπτει έναν άνθρωπο μετριόφρονα, ο οποίος προτιμούσε τη συντροφικότητα και τις συμβουλές της οικογένειάς του και όχι εκείνες των επιφανών επιστημόνων που τον περιέβαλλαν. Αυτή η ήπια αυτοπροσωπογραφία μάς δίνει μια μοναδική δυνατότητα να γνωρίσουμε τις πεποιθήσεις και τις αρχές του ενάρετου αυτού ανθρώπου, του οποίου οι θεωρίες για την εξέλιξη συντάραξαν τα θεμέλια της παραδοσιακής θρησκείας.



Η "Αυτοβιογραφία" του Κάρολου Δαρβίνου περιλαμβάνει επίσης την ενότητα "Αναμνήσεις από την καθημερινή ζωή του πατέρα μου", καθώς και ένα κείμενο με τις θρησκευτικές του αντιλήψεις, από τον γιο του sir Francis Darwin.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Πολλοί είναι εκείνοι που γνωρίζουν σε γενικές γραμμές τις αρχές του δαρβινισμού, ελάχιστοι όμως αυτοί που έχουν εξοικειωθεί με τη ζωή του μεγάλου επιστήμονα και στοχαστή. Το κενό αυτό έρχεται να αναπληρώσει η Αυτοβιογραφία του Δαρβίνου, που, όπως λέει ο ίδιος, οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στην παράκληση ενός γερμανού επιμελητή εκδόσεων. «Σκέφτηκα» γράφει στην εισαγωγή του «πως μια τέτοια προσπάθεια θα μου προκαλούσε ευχαρίστηση και ενδεχομένως να παρουσίαζε ενδιαφέρον για τα παιδιά μου και τα παιδιά των παιδιών μου. Το ξέρω ότι προσωπικά θα έβρισκα ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα την ανάγνωση μιας τόσο σύντομης και μονότονης σκιαγράφησης του τρόπου σκέψεως του παππού μου, γραμμένης από τον ίδιο, σχετικά με το τι σκεφτόταν, τι έκανε και πώς δούλευε. Επιχείρησα να γράψω τον παρακάτω απολογισμό του εαυτού μου, σαν να ήμουν νεκρός και να βρισκόμουν στον άλλο κόσμο κοιτώντας πίσω την ίδια μου τη ζωή. Δεν με δυσκόλεψε το εγχείρημα αυτό, αφού η ζωή μου έχει ούτως ή άλλως φτάσει στο τέλος της, ούτε με απασχόλησε ιδιαίτερα το ύφος της αφήγησής μου».

Από τη μητέρα του, που πέθανε όταν εκείνος είχε κλείσει τα οκτώ, ο Δαρβίνος θυμάται μόνο το νεκροκρέβατό της, τη μαύρη βελούδινη ρόμπα της και την παράξενα κατασκευασμένη σιφονιέρα της. Περίπου εκείνη την εποχή (1818) τον στέλνουν σε ένα σχολείο στο Σρούσμπερι, όπου φούντωσε το ενδιαφέρον του για τη Φυσική Ιστορία και τη συλλογή. Αρχίζει να μαζεύει λογής αντικείμενα, από όστρακα και σφραγίδες μέχρι κέρματα και ορυκτά. Συγχρόνως θεριεύει και το πάθος του για τα... ψέματα. Πείθει τους συμμαθητές του ότι μπορεί να δημιουργήσει πολύχρωμους πολύανθους και πρίμουλες ποτίζοντας τα φυτά αυτά με χρωματιστά υγρά και κλέβει τα φρούτα από τα αγαπημένα δέντρα του πατέρα του μόνο και μόνο για να έχει την ικανοποίηση να του αποκαλύψει ότι βρήκε στον λόγγο μια κρυψώνα με κλεμμένα φρούτα! Του άρεσε πολύ να ψαρεύει με πετονιά και περνούσε ώρες ολόκληρες παρατηρώντας πότε από τα γαληνεμένα νερά θα ξεπηδήσει κάποιο αγκιστρωμένο ψάρι. Ηταν μέτριος μαθητής και συχνά ο πατέρας του τον επιτιμούσε για τις επιδόσεις του. Ωστόσο ο νεαρός Κάρολος Δαρβίνος επεδείκνυε ισχυρό ζήλο για ό,τι τον ενδιέφερε και αντλούσε ανεξάντλητη ευχαρίστηση από την κατανόηση οποιουδήποτε σύνθετου θέματος ή πράγματος.

Στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου (1825-1827) ο Δαρβίνος ξεκινά ιατρικές σπουδές. Αλλά τις βρίσκει «ανυπόφορα βαρετές», εκτός από τις διαλέξεις του Χόουπ πάνω στη Χημεία. Εκείνη την εποχή αρχίζει να δίνει ιατρική βοήθεια σε κάποιους άπορους από το Σρούσμπερι, «κυρίως γυναίκες και παιδιά». Του έδινε όμως μεγαλύτερη χαρά το να συλλέγει θαλάσσιους οργανισμούς από τις παλίρροιες και να τους εγχειρεί ή, παρέα με ψαράδες της περιοχής, να μελετά τα στρείδια που έπιαναν στο Νιου Χέιβεν. Τις ίδιες εμπειρίες είχε με πουλιά που κυνηγούσε. Τότε ο πατέρας του τού πρότεινε να γίνει ιερέας, και φοίτησε στο Κέιμπριτζ από το 1828 ως το 1831 (αληθινά, τραγική ειρωνεία για έναν άνθρωπο που στα κατοπινά χρόνια δέχτηκε σφοδρότατες επιθέσεις για τις θεωρίες του από το εκκλησιαστικό κατεστημένο!). Ούτε εκεί όμως τον σήκωσε το κλίμα. Υστερα από πολλές παλινωδίες θα βρει τον δρόμο του φυσιοδίφη, στον οποίο μεγαλούργησε με τη θεωρία που διατύπωσε «Περί της καταγωγής των ειδών» και η οποία, με τα βιβλία που πούλησε σε όλον τον κόσμο, τον έκανε όχι μόνο διάσημο αλλά και εξαιρετικά πλούσιο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι σελίδες που αναφέρονται στην εξερευνητική αποστολή στα Γκαλάπαγκος, αν και ο Δαρβίνος έχει γράψει για αυτήν διεξοδικά στα Ημερολόγιά του. Λέει σε κάποιο σημείο: «Τώρα, το μεγαλείο της βλάστησης των Τροπικών προβάλλει στη μνήμη μου πιο ζωηρά από οτιδήποτε άλλο. Ωστόσο η αίσθηση του μεγαλείου που γεννήθηκε μέσα μου από τις απέραντες ερήμους της Παταγονίας και τα δασοσκέπαστα βουνά της Γης του Πυρός, άφησε μια ανεξίτηλη εικόνα στο μυαλό μου. Η θέα ενός γυμνού ιθαγενούς είναι ένα γεγονός που ποτέ δεν πρόκειται να σβήσει από το μυαλό μου».



ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

Το ΒΗΜΑ, 08/07/2007