Το κανονικό και το παθολογικό

Το κανονικό και το παθολογικό αποτελεί κρίσιμη συμβολή στην ιστορία των επιστημών του δεύτερου μισού του αιώνα. Εκκινεί από την αιφνίδια εμφάνιση της βιολογίας τον δέκατο ένατο αιώνα και εξετάζει τις προϋποθέσεις που καθορίζουν την ιδιαίτερη συγκρότησή της.[...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Το ότι ένας στοχαστής όπως ο Μισέλ Φουκό εμπνεύστηκε από τον Κανγκιλέμ, για να αναζητήσει νέες προσεγγίσεις στο φαινόμενο της εξουσίας, μπορεί να φανεί από πρώτη άποψη παράξενο. Ο Ζορζ Κανγκιλέμ (1904-1995) θα γίνει γνωστός στη μεταπολεμική Γαλλία ως ιστορικός της επιστήμης και επιστημολόγος της Βιολογίας και της Ιατρικής.Το βιβλίο του για «Το κανονικό και το παθολογικό» είναι γραμμένο εν μέρει κατά την περίοδο 1963-'66. Ο Κανγκιλέμ αναλύει από φιλοσοφική σκοπιά τις επιστήμες της ζωής, εξετάζοντας ιδιαίτερα τη θεμελίωση της διάκρισης ανάμεσα σε παθολογικά και κανονικά φαινόμενα. Ο Γάλλος φιλόσοφος δείχνει ότι η έννοια του «κανονικού», που επεξεργάζεται η θετικιστική Ιατρική του 19ου αιώνα, δεν είναι σε θέση να συλλάβει την ουσιωδώς ασυνεχή και υποκειμενική δυναμική του έμβιου όντος. Από πρώτη άποψη φαίνεται να μην υπάρχουν σημεία επαφής ανάμεσα σε μιαν επιστημολογική έρευνα σαν και αυτήν και τον πολιτικό στοχασμό για τη φύση και τις μορφές της εξουσίας. Ο Κανγκιλέμ όμως αναμετριέται κριτικά με την εμπειρία του γαλλικού θετικισμού, στον οποίο η βιολογία και η ιατρική έπαιξαν κομβικό ρόλο τόσο στο επιστημολογικό όσο και στο πολιτικό επίπεδο. Ο Ογκίστ Κοντ, για παράδειγμα, είχε βρει στην ιατρική και στις επιστήμες της ζωής τα υποδείγματα με βάση τα οποία θα μπορούσε να γεννηθεί μια νέα επιστήμη της κοινωνίας, η «Κοινωνιολογία» (όπως ο ίδιος τη βάφτισε). Στη σκέψη του Κοντ το ιατρικό παράδειγμα της «κανονικότητας», που αναφερόταν στον ζωντανό οργανισμό, μεταφέρθηκε στο επίπεδο του κοινωνικού σώματος. Στη θετικιστική Κοινωνιολογία το ζήτημα των σχέσεων ανάμεσα στη γνώση (την επιστημονική ορθολογικότητα), την εξουσία (τις τεχνικές διακυβέρνησης) και τη ζωή (βιολογική και κοινωνική) καταλαμβάνει μια κεντρική θέση.

Η κριτική θεώρηση του Κανγκιλέμ δεν συμβιβάζεται σε μια στατική ιδέα του «κανονικού», που γεννάει καταναγκασμό και ομοιομορφία. Σε έργα όπως η «Ιστορία της τρέλας» και η «Γέννηση της κλινικής» ο Μισέλ Φουκό θα ριζοσπαστικοποιήσει αυτή τη σχέση ανάμεσα σε κανονικό και παθολογικό, για να φωτίσει την ένταση ανάμεσα στη δύναμη αποκλεισμού που διαθέτει μια γνώση από τη στιγμή που γίνεται «κανονική» και σε αυτό που αυτή η γνώση-εξουσία αποκλείει. Πρόκειται για μιαν ιδέα που έλκει την καταγωγή της από την πολύτιμη διδασκαλία του Κανγκιλέμ.



ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 08/02/2008