Νεσίν, Αζίζ

Ο Αζίζ Νεσίν (φιλολογικό ψευδώνυμο του Μεχμέτ Νουσρέτ Νεσίν, 20 Δεκεμβρίου 1915 - 6 Ιουλίου 1995) ήταν Τούρκος λογοτέχνης και ευθυμογράφος, ο οποίος έγραψε περισσότερα από εκατό βιβλία. Γεννημένος σε μία εποχή όπου στην Τουρκία δεν διέθεταν επίθετα επίσημα, έπρεπε λοιπόν να υιοθετήσει ένα μετά την εισαγωγή του υποχρεωτικού νόμου περί επωνύμων του 1934. Αν και η οικογένειά του χρησιμοποιούσε το επίθετο «Topalosmanoglu», μετά από την ύπαρξη ενός προγόνου ονόματι «Topal Osman», ο ίδιος ο Αζίζ επέλεξε το επίθετο Νεσίν («Nesin»). Στην τουρκική γλώσσα, Nesin? σημαίνει Τι είσαι;.

Ο Νεσίν είχε καταγωγή από τους Τατάρους της Κρίμαιας. Γεννήθηκε το 1915 στην Χάλκη, ένα από τα Πριγκηπόννησα της Κωνσταντινούπολης, στις μέρες της ΟθωμανικήςΑυτοκρατορίας. Έπειτα από τη θητεία του ως αξιωματικός για αρκετά χρόνια, έγινε συντάκτης μιας σειράς σατιρικών περιοδικών με σοσιαλιστική κλίση. Ο ίδιος φυλακίστηκε αρκετές φορές και τέθηκε υπό την επίβλεψη της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας (MAH στηντουρκική γλώσσα) για τις πολιτικές του απόψεις.

Ο Νεσίν καυτηρίαζε την καταδυνάστευση και την βίαιη μεταχείριση του απλού λαού. Έχει σατιρίσει τη γραφειοκρατία και εξέθετε τις οικονομικές ανισότητες σε ιστορίες που συνδυάζουν αποτελεσματικά το φολκλόρ και τις απόλυτες αλήθειες. Επίσης, είχε λάβει αρκετά βραβεία στην Τουρκία, την Ιταλία, τη Βουλγαρία και την πρώην Σοβιετική Ένωση. Τα λογοτεχνικά έργα του έχουν μεταφραστεί σε πάνω από τριάντα γλώσσες. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων της ζωής του λέγεται ότι ήταν ο μόνος Τούρκος συγγραφέας που ζούσε μόνο από τα κέρδη που του επέφεραν τα βιβλία του.

Στις 6 Ιουνίου το 1956, παντρεύτηκε μία συνάδελφο του από το περιοδικό Akbaba, την Meral Celen.

Το 1972, ιδρύει το Ίδρυμα Νεσίν. Ο σκοπός της δημιουργίας του Ιδρύματος Νεσίν είναι να αναλαμβάνει, κάθε χρόνο, τέσσερα άπορα παιδιά στο σπίτι του Ιδρύματος και να παρέχει κάθε ανάγκη -καταφύγιο, εκπαίδευση και κατάρτιση- αρχής γενομένης από το δημοτικό σχολείο έως ότου ολοκληρώσουν το γυμνάσιο, κάποιο επαγγελματικό σχολείο ή μέχρι να αποκτήσουν ένα επάγγελμα ύστερα από την ειδίκευσή τους. Ο Νεσίν δώρισε στο Ίδρυμα τα πνευματικά του δικαιώματα στο σύνολό τους για όλα τα έργα του στην Τουρκία ή σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων όλων των βιβλίων του, των θεατρικών έργων που ανέβαιναν σε παραστάσεις, όλα τα πνευματικά δικαιώματα των ταινιών, αλλά και όλα τα έργα του που προβάλλονταν ή χρησιμοποιούνταν στο ραδιόφωνο ή την τηλεόραση.

Ο Αζίζ Νεσίνήταν ένας πολιτικός ακτιβιστής. Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980 με επικεφαλής τον Κενάν Εβρέν, οι διανοούμενοι που ήταν ενάντια σ' αυτή την τάξη πραγμάτων καταπιέστηκαν. Ο Νεσίν οδήγησε πολλούς διανοούμενους να εξεγερθούν εναντίον της στρατιωτικής κυβέρνησης, εκδίδοντας την Αναφορά των Διανοουμένων (στην τουρκική γλώσσα: Ayd?nlar Dilekcesi). Ήταν ο πρόεδρος της Ένωσης Συγγραφέων της Τουρκίας (στα τουρκική γλώσσα: Turkiye Yazarlar Sendikas?).

Επιπλέον, ήταν κριτής της θρησκείας του Ισλάμ. Στις αρχές της δεκαετίας του '90, ξεκίνησε τη μετάφραση του αμφιλεγόμενου μυθιστορήματος του Σαλμάν Ρούσντι, «οι Σατανικοί Στίχοι». Αυτό προκάλεσε την αγανάκτηση ισλαμικών οργανώσεων, οι οποίες κέρδισαν δημοτικότητα σ' όλη την Τουρκία και στη συνέχεια προσπάθησαν να τον κυνηγήσουν. Στις 2 Ιουλίου το 1993, ενώ παρακολουθούσε ένα -κυρίως- πολιτιστικό φεστιβάλ Αλεβιτών στην κεντρική ανατολική πόλη της Σίβας, ένα πλήθος οργανωμένο από ισλαμιστές συγκεντρώθηκε γύρω από το ξενοδοχείο Madimak, όπου φιλοξενούνταν οι παρευρισκόμενοι του φεστιβάλ. Μετά από πολλές ώρες πολιορκίας, το πλήθος έβαλε φωτιά στο ξενοδοχείο. Αφού οι φλόγες «κατέπνιξαν» αρκετούς από τους χαμηλούς ορόφους του ξενοδοχείου, οι πυροσβέστες κατάφεραν να πλησιάσουν καιο Αζίζ Νεσίν και πολλοί από τους επισκέπτες του ξενοδοχείου διέφυγαν. Δυστυχώς, όμως, 37 άνθρωποι σκοτώθηκαν. Το γεγονός αυτό, γνωστό και ως Σφαγή της Σεβάστειας, έγινε η αφορμή για να γίνει αντιληπτή η λογοκρισία και η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, τα οποία φέρεται να είχαν διαταραχθεί εκείνη την περίοδο. Όλη αυτή η κατάσταση, ενέτεινε επίσης τη διχοτόμηση μεταξύ των φονταμενταλιστών μουσουλμάνων και εκείνων που θεωρούσαν ως άπιστους.

Αφιέρωσε τα τελευταία του χρόνια στην καταπολέμηση του θρησκευτικού φονταμενταλισμού. Ο Αζίζ Νεσίν πέθανε στις 6 Ιουλίου το 1995 λόγω καρδιακής προσβολής, μετά από εκδήλωση υπογραφής βιβλίων του στο Τσεσμέ της Σμύρνης. Μετά το θάνατό του, το σώμα του θάφτηκε σε άγνωστη τοποθεσία σε γη που ανήκε στο Ίδρυμα Νεσίν, χωρίς τελετή, όπως ζητήθηκε και στην διαθήκη του.