Ο Μοσκώβ Σελήμ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

Ο Μοσκώβ-Σελήμ είναι το τελευταίο διήγημα του Βιζυηνού. Δημοσιεύτηκε το 1895 (όταν ο συγγραφέας βρίσκεται ήδη στο φρενοκομείο) αλλά γράφτηκε πολύ νωρίτερα και σχετίζεται μάλλον με τις επισκέψεις τον Βιζυηνού στο Σαμάκοβο, όπου τον απασχολεί μια υπόθεση μεταλλείου. Εκεί πιθανόν ο ήρωας αφηγήθηκε στο συγγραφέα την ιστορία του και αυτός την απέδωσε με ξεχωριστική αφηγηματική γοητεία. Ο ήρωας είναι Τούρκος. Ο συγγραφέας θα μπορούσε φυσικά να τον εξελληνίσει, αλλά δεν το κάνει. Σημασία έχει ο άνθρωπος, όχι η εθνικότητα ή η φυλή του. Ο άνθρωπος που πάσχει, που πονάει, που υποφέρει, που αδικείται. Μια ανθρώπινη ιστορία, τελικά, γεμάτη ευγένεια και ανθρωπιά. Είναι η "ιστορία ενός στρατιώτου", όπως αναγράφεται στον υπότιτλο. Ο στρατιώτης είναι ο Μοσκώβ-Σελήμ, ο οποίος έχει και το λόγο στην αφήγηση. Ο αφηγητής προετοιμάζει τις καταστάσεις, θέτει τα ερωτήματα, ακούει και καταγράφει την αφήγηση του ήρωα, προσπαθεί να εξηγήσει (ψυχολογικά και ιδεολογικά) την περίπτωσή του, τους λόγους που κινούν τις πράξεις του. Σ' αυτό το σημείο ο αφηγητής παρεμβάλλει και δικά του βιώματα, έτσι ώστε συγγραφέας, αφηγητής και ήρωας διαπλέκονται στο σώμα της γραφής και του κειμένου.